OFE: inne limity inwestycji są konieczne

Rz: Ile powinno być funduszy emerytalnych, żeby odpowiednio ze sobą konkurowały?

Bogusław Grabowski: Im więcej, tym lepiej. Jeżeli fundusz jest odpowiednio duży, to daje to ekonomiczne podstawy dla mniejszych opłat dla uczestnika, ale tylko przy odpowiednim poziomie konkurencyjności. Musimy patrzeć na wielkość funduszu w relacji do polskiego rynku kapitałowego. A to się w Polsce zaniedbuje.

A co to oznacza dla konsolidacji?

Nie możemy mówić o średniej wielkości funduszu dlatego, że mamy trzy podmioty horrendalnie duże. Jeden średniej wielkości i kilka bardzo małych. Doszło do zbyt dużej koncentracji na rynku, a to jest szczególnie widoczne w odniesieniu do wielkości rynku kapitałowego w Polsce. Wynik inwestycyjny o parę setnych czy dziesiątych mniejszy lub większy może całkowicie zniwelować skalę opłaty za zarządzanie. Czyli to, co jest najważniejsze, to jest efektywność inwestycji środków gromadzonych w tych funduszach. A ta efektywność jest tym większa, im jest większe spektrum inwestycyjne dla funduszy, dla zarządzających funduszami. Tzn. wtedy, kiedy oni mają możliwość wyboru z jak najszerszego portfela dostępnych instrumentów finansowych.

Czyli należy zwiększyć wachlarz inwestycji dla OFE?

Niewątpliwe powinno dojść do szybkiej liberalizacji przepisów ograniczających możliwości inwestycyjne funduszy. I to bez względu na stopień konsolidacji rynku i skalę tych funduszy. Trzeba zwiększyć limit inwestycji w akcje, dopuścić inne instrumenty, w tym pochodne oraz umożliwić inwestowanie za granicą. Tylko że obecny, bardzo niski poziom rozwoju polskiego rynku kapitałowego, bardzo mała ilość spółek notowanych na giełdzie o odpowiedniej kapitalizacji powoduje, że dla szczególnie dużych funduszy to spektrum inwestycyjne jest bardzo małe. Skala aktywów największych OFE w Polsce, w relacji do wartości skapitalizowanej największych spółek giełdowych na warszawskim parkiecie, jest o wiele większa niż w przypadku funduszy za granicą.

A to oznacza dla polskich funduszy...

... że liczba spółek, z których mogą wybierać, jest mała. Zwłaszcza gdy przyjmiemy, ze względu na ochronę przed ryzykiem, że nie może inwestować więcej niż 10 proc. w aktywa danej spółki. Dziś fundusze nie dokonują wyboru tylko inwestują w to, co mogą. Przybierają kształt czegoś, co się nazywa funduszem indeksowym na rynku rozwiniętym. Czyli tak naprawdę nie wybierają 20 spółek z 200, tylko 50 z 60. I widać to ewidentnie w wynikach.

Są gorsze?

W długim okresie bardzo mały wybór przy tym samym poziomie zarządzania przesądza o gorszych wynikach inwestycyjnych. Jeżeli przyjmiemy np. za kryterium dla największego OFE – CU – spółki, w których 10 proc. kapitalizacji stanowi więcej niż pół proc. aktywów tego funduszu, to jego spektrum inwestycyjne wynosi 48 spółek. Czyli udział spółek spoza pierwszej pięćdziesiątki w jego aktywach jest znikomy i mało wpływający na wyniki inwestycyjne.

Lekarstwem jest więc liberalizacja ograniczeń inwestycyjnych.