Polskie banki w Europie to mikrusy. Czy i jak można to zmienić

Sektor bankowy w Polsce w końcu zaczął rosnąć szybciej niż gospodarka. Łączna wartość aktywów w relacji do PKB sięgnęła na koniec minionego roku 91,1 proc. wobec ok. 87,7 proc. na koniec 2023 r. To miła odmiana po kilku latach dosyć szybkiego spadku tego wskaźnika. Nie zmienia to jednak faktu, że na tle „kolegów” z UE polskie banki są relatywnie małe.

Jak duże są polskie banki

– W Polsce wciąż nie ma niestety żadnego banku, który liczyłby się w skali Europy – zauważa prof. Małgorzata Zaleska, dyrektor Instytutu Bankowości Szkoły Głównej Handlowej, była prezeska GPW, w publikacji na łamach „Rzeczpospolitej”. – Nasz największy bank jest ok. 15 razy mniejszy pod względem aktywów od największego hiszpańskiego banku, a cały polski sektor bankowy połączony w jeden bank ledwo zmieściłby się w pierwszej pięćdziesiątce największych banków świata – wylicza.

W przeliczeniu na euro aktywa naszego sektora to obecnie ok. 800 mld euro, dla porównania – HSBC, największa grupa finansowa w Europie, miała ich na koniec roku ponad 3 bln euro.

Z analiz Związku Banków Polskich wynika, że wśród 20 krajów strefy euro polski sektor bankowy plasuje się na trzecim miejscu od końca pod względem aktywów w relacji do PKB (za nami są tylko Litwa i Słowenia). Ta pozycja jest zupełnie nieadekwatna do nominalnej wielkości naszej gospodarki, skoro pod tym względem zajmujemy obecnie szóste miejsce. Nieco lepiej wypadamy, biorąc wszystkie kraje UE, ale też powodów do triumfu nie ma. 

Czytaj więcej

Materiał Partnera

Koło zamachowe gospodarki – jak banki mogą i powinny efektywnie wspierać rozwój Polski?

Dlaczego Polska ciągnie się w ogonie Europy

Z czego to w zasadzie wynika? – No cóż, wskazałbym dwie główne przyczyny tej sytuacji. Po pierwsze, Polacy mają relatywnie małe oszczędności, a z małej bazy oszczędności nie da się zrobić wielkich aktywów – komentuje Kamil Sobolewski, ekspert ds. rynków finansowych Pracodawców RP.

Polskie społeczeństwo wciąż nie należy do najzamożniejszych, a do tego jest tzw. społeczeństwem na dorobku. A to znaczy, że chociaż nasze dochody rosną dosyć szybko, szybciej niż w UE, a w ślad za tym rosną również oszczędności gromadzone w bankach, to wciąż do bogatszych krajów zachodnich dzieli nas spory dystans.

– Drugi kluczowy powód to w zasadzie niewielka akcja kredytowa w Polsce – wskazuje Sobolewski. Aktywa banków to, mówiąc w uproszczeniu, przede wszystkim udzielone finansowanie dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, a także instrumenty dłużne, takie jak obligacje skarbowe. Pod względem zaś portfela kredytów do PKB ostatnie lata przyniosły prawdziwe załamanie. Na koniec 2024 r. wskaźnik te spadł do ok. 33 proc. z 64 proc. w 2016 r. i również w tej kategorii na tle Europy wypadamy wyjątkowo słabo.

Czytaj więcej

Europejski Kongres Gospodarczy

Banki muszą wyjść poza strefę komfortu

Wyzwania przed branżą to m.in. rola w finansowaniu gospodarki, transformacji energetycznej i rozw...

Saga frankowa a koszty banków

– Przy czym trudno mieć o to pretensję do banków, bo te oferują kredyty i dla firm, i dla klientów detalicznych. Raczej wskazałbym przede wszystkim na słaby popyt na finansowania zewnętrzne, co z kolei wynika z relatywnie niskiej stopy inwestycji w Polsce – analizuje Sobolewski.

Oprócz czynników rynkowych Agnieszka Wachnicka, wiceprezes ZBP, jako „winowajców” tej sytuacji wskazuje również obciążenie, z jakimi borykają się polskie banki. – To m.in. pokłosie masowego unieważnienia kredytów CHF. Z tego tytułu sektor odpisał ok. 100 mld zł rezerw wobec 300 mld zł funduszy własnych – zaznacza Wachnicka. Dalej wylicza destrukcyjną dla aktywów konstrukcję podatku bankowego itp.

Pytanie, czy polskie banki są skazane na bycie europejskim mikrusami, czy może istnieje jednak potencjał na jego dynamiczny wzrost? – Oczywiście, że istnieje – odpowiada Kamil Sobolewski. – Nasz sektor bankowy, a wraz z nim polska gospodarka, mogą nabrać wiatru w żagle. Trzeba się tylko nieco postarać – dodaje.

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Fala pozwów frankowych opada. Koniec sagi coraz bliższy?

Liczba toczących się postępowań sądow...

Pro

Podatek od zysków nadzwyczajnych dla banków?

Jako konieczną listę zadań Sobolewski podaje: zmianę konstrukcji podatku bankowego, ustabilizowanie otoczenia prawnego dla przedsiębiorstw i rozwój rynków kapitałowych (tak, by biznes chciał więcej inwestować) czy promocję oszczędzania.

– Trzeba stymulować inwestycje, szczególnie te prywatne, co byłoby też stymulujące dla szerszego rozwoju akcji kredytowej – wskazuje wiceprezes Wachnicka. ZBP również chce zmiany podatku bankowego, a także… lepszego nastawienia do sektora ze strony polityków.

Bo na linii banki–polityka skrzy już od pewnego czasu, czego najnowszym wyrazem może być choćby pomysł „zabrania” (czyli obłożenia podatkiem od zysków nadzwyczajnych) zysków wypracowanych w okresie wysokich stóp procentowych, w latach 2023 i 2024.