Obywatele RFN nie mieli do tej pory możliwości wypowiedzenia się na temat Unii Europejskiej w referendum czy innej formie plebiscytu. Takiej formy demokracji bezpośredniej nie przewiduje niemiecka ustawa zasadnicza. To jednak może się wkrótce zmienić. – Wychodzę z założenia, że nastąpi to wcześniej, niż sądziłem jeszcze przed kilkoma miesiącami – tłumaczy szef resortu finansów Wolfgang Schäuble w jednym z wywiadów.
Podobnie jak wielu niemieckich polityków z kanclerz Angelą Merkel na czele minister opowiada się za wzmocnieniem Unii Europejskiej poprzez wyposażenie struktur unijnych w szereg dodatkowych kompetencji. Ma to być ceną za zaangażowanie się Berlina w ratowanie euro. Musieliby to jednak zaakceptować wyborcy.
W sytuacji gdy na każdego obywatela RFN przypada obecnie 1 tys. euro zobowiązań i gwarancji z tytułu pakietów ratunkowych Grecji i innych krajów, zwiększanie tej sumy zbliża moment wybuchu społecznego niezadowolenia wyrażonego przy urnach wyborczych. Tego obawia się obecnie najbardziej kierowana przez Angelę Merkel koalicja CDU/CSU i FDP.
– Nadchodzi czas, gdy niemieccy politycy nie mogą już decydować w imieniu obywateli, o czym stale przypomina Federalny Trybunał Konstytucyjny – tłumaczy „Rz" prof. Gerd Langguth, politolog. Trybunał wydaje raz po raz orzeczenia, które ograniczają swobodę podejmowania decyzji w sprawach unijnych przez rząd i wyposaża w dodatkowe kompetencje Bundestag. Ostatnio wezwał nawet prezydenta RFN, aby nie podpisywał ustaw dotyczących europejskiego paktu fiskalnego oraz Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego (ESM), do czasu rozpatrzenia skarg konstytucyjnych na oba instrumenty.
Prezydent Joachim Gauck obiecał karnie, że się podporządkuje sugestiom Trybunału. Co więcej, Trybunał uznał już wcześniej, że pakt fiskalny powinien być przyjęty większością dwóch trzecich głosów. W drodze analogii dotyczy to także postanowień o ESM. Kanclerz Angela Merkel zmuszona została tym samym do zawarcia porozumienia z opozycją, która wykorzystała sytuację, przedstawiając szereg warunków, jak np. przyjęcie zobowiązania, że pani kanclerz zabiegać będzie w UE o wprowadzenie podatku od transakcji finansowych.
