Al Pacino i Robert De Niro — schyłek tytanów

W „Zawodowcach” tworzą parę nowojorskich detektywów — starych wyjadaczy - którzy pracują razem od 30 lat i znają się na wylot. — Teraz nie ma między nami rywalizacji, była jak byliśmy młodsi - zapewniał dziennikarzy Al Pacino, opisując relację z Robertem De Niro, gdy obaj promowali obraz Jona Avneta podczas londyńskiej premiery.

[b]Obejrzyj [link=http://www.rp.pl/galeria/9146,2,227324.html]galerię zdjęć[/link] z filmu[/b]

Ich drogi przecinały się dotąd trzykrotnie. Po raz pierwszy zagrali w jednym filmie w drugiej części „Ojca chrzestnego” (1974), ale nie mieli okazji wystąpić razem w żadnej scenie. Ta nadarzyła się dopiero 20 lat później, gdy Michael Mann obsadził aktorów w thrillerze „Gorączka” (1995). Na tym tle „Zawodowcy” są wyjątkowi, bo De Niro i Al Pacino pojawiają się wspólnie już od pierwszych minut fabuły.

[srodtytul]Dwaj geniusze[/srodtytul]

Dlaczego spotykali się tak rzadko? W Hollywood długo uważano, że plan filmowy nie pomieści dwóch aktorskich geniuszy. Poza tym, zawsze ich sobie przeciwstawiano. Mimo że studiowali w tej samej szkole - studium aktorstwa Lee Strasberga - gdzie uczono ich, jak w pełni utożsamiać się z kreowaną postacią wedle metody Stanisławskiego, sposób gry aktorów jest odmienny. Al Pacino w każdej roli staje się człowiekiem, który skrywa jakąś tajemnicę. Zdaje się żyć w ciągłym napięciu, na granicy emocjonalnego wybuchu, jak w transie. Natomiast De Niro to kameleon. Jego aktorstwo jest bardzo fizyczne. Robert stosownie do kreowanej postaci dobiera gesty, tembr głosu, sposób poruszania się. Zasłynął też z radykalnych zmian wagi ciała. Aby zagrać podstarzałego boksera Jake'a La Mottę zdecydował się przytyć 27 kilogramów!

Jednak podkreślanie różnic dzielących gwiazdorów nie ma większego sensu. O wiele więcej ich łączy. Obaj wspięli się na szczyt w tym samym czasie, tworząc przy tym wzorzec aktora doskonałego, i obaj znaleźli się teraz w dołku.

[srodtytul]Pierwsze sukcesy [/srodtytul]

Są potomkami włoskich emigrantów. Urodzili się w Nowym Jorku - Pacino w 1940 roku na Bronksie, De Niro trzy lata później w Greenwich Village. Zapowiadało się, że skończą fatalnie. Pacino szwendał się z kumplami. Większość uzależniona była od narkotyków. Jego czekało to samo. Dopiero śmierć najbliższego przyjaciela w wyniku przedawkowania wstrząsnęła Alem. W tym czasie De Niro dorastał w Małej Italii, dzielnicy, w której rząd dusz sprawował Kościół i mafia. Młodemu Robertowi - poprzez zawarte przyjaźnie - bliżej było do drugiej z tych organizacji.

Znakomicie wykorzystali swoje doświadczenia z dzieciństwa na początku kariery. Pacino zwrócił na siebie uwagę Hollywood, gdy przejmująco zagrał Bobby'ego - handlarza prochami - w „Narkomanach” (1971) Jerry'ego Schatzberga. De Niro - po współpracy z Brianem De Palmą - wystąpił w „Ulicach nędzy” (1973) Martina Scorsese, które pokazywały życie młodych ludzi w Małej Italii. Jako szalony Johnny Boy zachwycił publiczność i krytyków.

[srodtytul]Współpraca z mistrzami[/srodtytul]

Dla obu niezwykle ważne było spotkanie z Francisem Fordem Coppolą. Reżyser wbrew woli producentów obsadził Pacino w roli Michaela w „Ojcu chrzestnym” (1972) i bronił aktora, gdy chcieli się go pozbyć w pierwszych tygodniach zdjęć. Już wtedy mogło dojść do spotkania Pacino z De Niro. Robert brany był pod uwagę jako brat Michaela, porywczy Santino. Na zachowanych filmach z prób można zobaczyć z jaką swobodą wchodzi w rolę, ale zarazem za bardzo się popisuje. Zapewne dlatego angaż otrzymał ostatecznie James Caan.

Jako Michael Corleone Pacino stał się z dnia na dzień gwiazdą, ale nigdy za tę przełomową kreację nie otrzymał Oscara. Statuetkę zdobył natomiast De Niro, który w drugiej części mafijnej sagi brawurowo wcielił się w młodego Vita Corleone. To wówczas zaczęto wspominać o rywalizacji obu aktorów. Zdarzało się nawet, że ich mylono. Jedno nie ulegało wątpliwości - byli najwybitniejszymi przedstawicielami swojego pokolenia. Rozkwit ich talentu przypadł na szczególny dla Hollywood czas. Reżyserzy - w atmosferze rewolucji obyczajowej i buntu młodych - szukali gwiazd nowego typu. Na przełomie lat 60. i 70. nie potrzebowali już amantów w typie Cary'ego Granta lub Clarka Gable'a. Liczył się przeciętny wygląd, dzięki któremu zwyczajny widz mógł w pełni utożsamić się z aktorem.

Pacino i De Niro stworzyli po kilka kreacji, które do dziś uznawane są za arcydzieła. Pierwszy, oprócz filmów Coppoli, kapitalnie zagrał w „Serpico” (1973) i „Pieskim popołudniu” (1975) Sidneya Lumeta, „Strachu na wróble” (1973) Jerry'ego Schatzberga i „Sprawiedliwości dla wszystkich” (1979) Normana Jewisona. Drugiemu najbardziej opłaciła się współpraca z Martinem Scorsese. Nakręcili wspólnie osiem filmów, z czego dwa są ich znakiem firmowym: „Taksówkarz” (1976) i „Wściekły byk” (1980). Dramat bokserski o Jake'u La Motcie przyniósł De Niro drugiego Oscara.

Pacino na swoją statuetkę musiał czekać dużo dłużej. Dopiero w 1992 roku przekonał do siebie Akademię, gdy wcielił się w niewidomego pułkownika w „Zapachu kobiety” Martina Bresta.

[srodtytul]Wypaleni gwiazdorzy [/srodtytul]

W latach 90. obaj potrafili jeszcze oczarować widzów. Pacino m.in. w „Życiu Carlita” (1993) i „Donnie Brasco” (1997). De Niro - w „Chłopcach z ferajny” (1990) i „Kasynie” (1995). Razem dali koncert gry w „Gorączce” Michaela Manna. Jednak na początku XXI wieku przyszło wypalenie. W słabych „Zawodowcach” można się przekonać, jak wygląda schyłek dwóch tytanów aktorskiego fachu. Pacino, wcielając się w detektywa Roostera potwierdza, że ugrzązł w rolach zmęczonych życiem facetów. Od czasów „Bezsenności” (2002) Christophera Nolana powtarza jedną minę - zgaszonego człowieka z obwisłymi policzkami. Kilka lat temu przyznał w jednym z wywiadów, że czuje się zagubiony, nie potrafi znaleźć punktu oparcia dla własnej kariery. Podobnie było ponad 20 lat temu, gdy przechodził swój największy kryzys. Wówczas zniknął na kilka lat z ekranów, by uwolnić się od prochów i alkoholu. Teraz nie ma problemów z używkami, ale częściej niż na planie filmowym można go spotkać z dwójką synów bliźniaków w nowojorskim Central Parku. Mimo kilku romansów nigdy nie założył rodziny. Może zbliżając się do siedemdziesiątki chce nadrobić stracony czas i sprawdzić się jako ojciec? W kinie już nic udowadniać nie musi.

W rolach De Niro też nie widać dawnego żaru, skłonności do ryzyka, poświęceń. Skwaszona mina, grymasy, nerwowe tiki - stosuje powtarzające się środki wyrazu niezależnie od tego czy gra w komedii („Poznaj moich rodziców”), czy kryminale („Zawodowcy”). Aktorstwo już go nie pochłania. Prowadzi sieć restauracji, jest szefem firmy producenckiej Tribeca. Stworzył również nowojorski festiwal o tej samej nazwie, by ożywić Manhattan po zamachach z 11 września 2001 roku. Jego pasją stała się także reżyseria. Debiutował w 1993 roku „Prawem Bronksu”, a dwa lata temu nakręcił „Dobrego agenta”, którego pokazał na festiwalu w Berlinie.