Kino zaczęło nową przygodę

Ang Lee był jednym z triumfatorów tegorocznej gali Oscarów. Nakręcone przez niego w technologii 3D „Życie Pi" dostało cztery statuetki, w tym za zdjęcia, uznano go za najlepszego reżysera. A jak pan ocenia ten film?

Sławomir Idziak:

Dla mnie największym osiągnięciem Anga Lee jest to, że w ogóle udało mu się przenieść powieść Yanna Martela na ekran. Czytając ją, myślałem, że to niemożliwe, zbyt wiele dzieje się tam w wyobraźni czytelnika. A jednak Lee gładko przechodzi od filmu psychologicznego do bajki o wielkiej urodzie, zdjęcia w 3D zaś niewątpliwie mu w tym pomagają.

Sukces Anga Lee ma nas przekonać, że ta technika przestała być modną, chwilową zabawką i staje się przyszłością kina?

Głęboko wierzę, że ta technologia będzie się rozwijać i nie zniknie z rynku. Dzisiaj już, kupując nowy telewizor, ludzie na ogół wybierają odbiorniki z 3D. Będzie więc istniało zapotrzebowanie na programy i filmy realizowane w trójwymiarze.

Zyskujemy zupełnie nowe możliwości opowiadania. Dzięki 3D intensywne emocje wracają

Co 3D oznacza, pana zdaniem, dla kina?

To ogromnie interesujący rozdział w rozwoju filmowego języka. Zyskujemy zupełnie nowe możliwości opowiadania o rzeczywistoś ci. W kinie wiele efektów się zdewaluowało. Nikt już nie przeżywa ucieczki samochodem po ulicach miasta ani nie odczuwa lęku przestrzeni, gdy bohater stoi na krawędzi dachu. Zapis w 3D sprawia, że intensywne emocje powracają.

Są jednak artyści, którzy tej zabawki nie uznają. Sophia Coppola powiedziała mi, że 3D zupełnie jej nie interesuje. Tak można kręcić wielkie widowiska i bajki dla dzieci, ale nie dramaty, w których wizualne sztuczki odwracają tylko uwagę od prawdziwych problemów.

A z drugiej strony sięgają po 3D najwięksi reżyserzy świata: Ridley Scott, Martin Scorsese, James Cameron czy Tim Burton. I w żadnym ich wywiadzie nie przeczytałem, by byli rozczarowani.

Oni kręcą superprodukcje, a może przestrzenne zdjęcia naprawdę nie pasują do skromniejszych filmów?

Kino akcji i przygody rzeczywiście zyskuje najwięcej, ale myślę, że obrazy psychologiczne też mogą i będą na 3D korzystać. Siła zbliżenia w 3D jest znacznie większa niż w 2D, ponadto mamy do dyspozycji przestrzeń przed i za ekranem. Można jej użyć na przykład tak, jak w teatrze proscenium. Aktor ma wówczas inny rodzaj kontaktu z widownią. Kino 3D dopiero czeka rozwój własnego języka. Jesteśmy na razie na poziomie podstawowym korzystania z tej techniki.

Nie boi się pan, że efekty specjalne zaczną dominować nad wartościami artystycznymi? A sztuki filmowej nie daje się oszukać. „1920 Bitwie Warszawskiej" nie pomogły pana piękne zdjęcia w 3D.

Nie chcę się już wypowiadać na temat „Bitwy...". Pracowałem przy tym filmie bardzo ciężko, starając się, żeby zdjęcia były w nim jak najlepsze. I dla mnie, jako człowieka kamery, była to ważna próba. A gotowe dzieło każdy ma prawo ocenić.

Jakim wyzwaniem jest dla operatora praca w 3D?

Dla mnie pasjonującym, bo pociągają mnie wszelkie eksperymenty.

I nie denerwuje pana, że obraz nie zawsze jest doskonały?

Kiedy pojawiła się barwna taśma, trudno było pierwsze filmy oglądać. Kolor był ohydny, a wszyscy aktorzy wyglądali jak Indianie. Po latach nie wyobrażamy sobie w kinach filmu czarno-białego, chyba że twórcy uczynią z tego środek artystycznego wyrazu jak Michael Hazanavicius w „Artyście".

A czy technologia 3D nie sprawia, że operator przestaje być najważniejszym ekspertem w sprawie obrazu?

Pod koniec ery filmu negatywowego rzeczywiście osiągnęliśmy tak wysoki poziom umiejętności i mieliśmy tak doskonałe narzędzia, że nie potrzebowaliśmy pomocy żadnych inżynierów. Pojawienie się 3D sprawiło, że znów jesteśmy zależni od innych, od różnego rodzaju techników od manipulacji obrazem. Produkcja i postprodukcja filmów 3D są bardziej skomplikowane niż filmu 2D. Operator określa swoje życzenia, ale realizowane są one dzięki specjalistom. Niezależnie od coraz bardziej skomplikowanej machiny postprodukcyjnej w filmach 2D w filmie 3D pojawił się nowy zawód – sterografer. To on odpowiada za „uprzestrzennienie" filmu, za to, jak będziemy przeżywać przestrzenność filmu w kinie. Ale te wszystkie problemy są chorobą wieku dziecięcego. Za kilka lat będziemy realizowali filmy 3D bardzo sprawnie.

Jest to jednak technologia dużo droższa niż tradycyjna.

Nie aż tak droga, jak się powszechnie uważa. W Polsce jej ojcem chrzestnym jest Andrzej Waluk, który 14 lat temu kupił rosyjski aparat 3D i fotografował nim. Potem przerzucił się do filmu i sam zaczął tworzyć narzędzia. Zdjęcia w 3D wykonuje się dwiema kamerami, które umieszczone są w tzw. rigu, pozwalającym zależnie od odległości, użytych obiektywów i innych parametrów osiągnąć określony efekt 3D. Waluk buduje takie rigi, kosztują 10–20 procent tego, ile trzeba za nie zapłacić na świecie. Podobnie jak on wierzę, że zdjęcia do filmu 3D nie powinny być droższe od tradycyjnego filmu 2D więcej niż o 20–25 procent.