Rafelson, obok Coppoli, Scorsese czy Altmana był jednym z najważniejszych reżyserów ruchu Nowego Hollywood w latach 70. Potem był znany jako współtwórca telewizyjnego show „The Monkeys”.
Urodził się w Nowym Jorku 21 lutego 1933 roku, w żydowskiej rodzinie. Jego ojciec produkował wstążki do kapeluszy. Jednak syn nie przejął rodzinnego interesu, szukał własnej drogi: jeździł na rodeo w Arizonie, grał na perkusji w zespole jazzowym w Arizonie, pływał jako majtek na statku. Nie zapomniał przy tym o studiach. Po skończeniu fiiozofii trafił najpierw do wojska. Stacjonował w Japonii. Potem pracował tak w stacji radiowej, a wreszcie trafił do studia filmowego, gdzie doradzał, jakie tytuły mogłyby odnieść sukces w USA.
Wreszcie, w latach 60., trafił do amerykańskiej telewizji NBC, gdzie był kreatorem serialu „The Monkeys”, uhonorowanego nagrodą Emmy dla najlepszego cyklu komediowego.
Na zawsze w historii filmu zostaną jednak przede wszystkim jego filmy: „Pięć łatwych utworów”, „Listonosz dzwoni zawsze dwa razy”, „Czarna Wdowa”, „Krew i wino”. Był producentem „Ostatniego seansu filmowego” Bogdanowicza i „Swobodnego jeźdźca” (choć w tym ostatnim filmie nie występuje w napisach).
Czytaj więcej
Nie ma drugiego współczesnego twórcy filmowego, który ze społecznych lęków, skrytych narracji, politycznych manipulacji i tajnych bractw rodem z koszmarów uczyniłby motor swojej twórczości w takim stopniu jak Roman Polański.
Za "Pięć łatwych utworów" Rafelson był nominowany do Oscara. Opowieść o tajemniczym włóczędze została entuzjastycznie przyjęta przez krytyków. Roger Ebert uznał ten tytuł za najlepszy film 1970 roku. „Pięć łatwych utworów” miało cztery nominacje do Oscarów: nie tylko dla Rafelsona, także dla Jacka Nicholsona, co ugruntowało jego pozycję w kinie. Potem jeszcze Nicholson i Rafelson spotkali się na planie znakomitego filmu „Listonosz dzwoni zawsze dwa razy”.
Był też w karierze filmowej reżysera przykry incydent, gdy w 1980 roku został wyrzucony z filmu „Więzień Brubaker” z Robertem Redfordem - podobno za napaść na urzędnika z wytwórni Fox. Ale potem wrócił na plan. Między innymi znów dwukrotnie spotkał się z Jackiem Nicholsonem w filmach „Kłopoty z facetami” (1992), „Krew i wino”(1996). Swój ostatni film, „Zakładnik”, zrealizował w 2002 roku.
Warto przypomnieć, że muzykę do filmu Rafelsona „Krew i wino” napisał Michał Lorenc.
Za "Pięć łatwych utworów" Rafelson był nominowany do Oscara
- To była magia - opowiadał mi kiedyś kompozytor. – Rafelson miał wszystkie moje płyty i kasety. Znał moją twórczość lepiej niż ja sam. Podobno w czasie jakiegoś przyjęcia sięgnął po którąś z moich płyt i powiedział do Jerzego Skolimowskiego, z którym się przyjaźnił: „Chciałbym kiedyś pracować z tym człowiekiem”. I tak się zaczęło. Skolimowski pilnował, żeby Rafelson o tym pomyśle nie zapomniał - wspominał Lorenc.
O początku tej współpracy mówił: - Najpierw poddano mnie próbie. Siedziałem zamknięty w hotelowym pokoju i pracowałem po 20 godzin na dobę. Ale kiedy oddałem kilka tematów, które zostały zaakceptowane, podpisano ze mną umowę. Rafelson zażądał ode mnie przygotowywania komputerowych modeli muzycznych. W Ameryce całą partyturę orkiestrową wpisuje się w komputer. Nagranie jest bardzo kosztowne, a zapis komputerowy pozwala wysłuchać ścieżki dźwiękowej wcześniej. Nie znam się na komputerach i nie umiałem sobie z tym poradzić. Przyjechał więc do mnie z Polski przyjaciel, by robić te modele. Po dwóch tygodniach okazało się jednak, że nie udało się załatwić mu zezwolenia na pracę. I wtedy Amerykanie przydzielili mi jako asystenta bardzo znanego kompozytora Kurta Sobera.
Bob Rafelson zmarł 23 lipca. Wiadomość o jego śmierci potwierdziła rodzina i jego wieloletnia asystentka Jolene Wolff. Miał 89 lat.
