Fotografie kobiet przyprawione szczyptą erotyki

Przy wejściu na wystawę ostrzeżenie: dozwolona od lat 18. Powodem – tematyka prac Bettiny Rheims. Dziś jedna z największych gwiazd fotografii gros ujęć przyprawia erotyką. Nie cofa się przed tym nawet w przypadku scen na podstawie motywów religijnych.

Żadna praca nie wydała mi się drastyczna czy przekraczająca granice dobrego smaku. Natomiast byłam pod wrażeniem urody fotogramów. Pokaźnych rozmiarów, zakomponowane z pietyzmem, kojarzą się z wielkim klasycznym malarstwem.

Ich wyrafinowane piękno kontrastuje z otoczeniem – bo istniejąca ósmy rok galeria C/O zajmuje XIX-wieczny budynek dawnej poczty. Nieodnawiany zabytek z odłażącymi tynkami i zniszczoną podłogą. Dekadenckie klimaty, w których dobrze się czuje współczesna sztuka.

Rheims zazwyczaj fotografuje kobiety. Jej kadry przywołują w pamięci obrazy Ingresa, Rubensa, Balthusa. A także zdjęcia Helmuta Newtona, zdaje się, antenata francuskiej artystki.

Najczęściej bohaterkami jej prac są sławne aktorki i top modelki. Ujmuje je w sposób odbiegający od schematów. Ukazuje ich nieznane, nieoficjalne wcielenie, czasem zaskakująco nieatrakcyjne. Te niepochlebne konterfekty trafiają na okładki popularnych magazynów, od poważnego „Paris Match” poprzez ekskluzywny „Vogue” do pikantnego „Playboya”.

Dziesięć lat temu, już znana, zaliczyła skandal. Szum wywołał jej cykl „I.N.R.I.” inspirowany Nowym Testamentem. Religijne tematy przeniesione zostały we współczesność, aranżacja zaś stanowiła swoisty komentarz autorki. Niektóre fotosy z tej serii można obejrzeć w C/O Berlin. Mocne, ale nie szokujące. Rheims skręca w stronę feminizmu, lecz nie ogranicza widza, pozwala na różnorodne interpretacje. Widać, że intryguje ją psychika kobiet z różnych powodów wyróżnionych przez Pana. Zwłaszcza fascynująca wydaje się Maria Magdalena. Artystka stworzyła kilka wizji jawnogrzesznicy; za każdym razem pozowała inna modelka. Największe wrażenie zrobiła na mnie dziewczyna rozpłaszczająca sobie biust bandażem elastycznym. Jej zmęczona, zarazem zdeterminowana twarz zapada w pamięć. W tle – pusta biała cela obwieszona krzyżami. Asceza wymieszana z gwałtem zadawanym naturze.

Większość wyeksponowanych w galerii obrazów dotyczy bardziej powszechnych problemów, psychologicznej natury. „Czy możesz znaleźć szczęście?” – pyta w tytule Rheims. Odpowiedzi szuka wśród wybranek fortuny. Aktorki i top modelki w obiektywie Francuzki nie są radosne ani wyluzowane. Mają rozmazany makijaż, niedbały strój. Wyszły z ról ikon seksu i urody. Salma Hayek klęczy na łóżku z zapłakaną buzią. Rozpacza Madonna, leje łzy Joey Adams, zapominając, że właśnie zabierała się do prania. Monica Bellucci zamyśliła się nad talerzem spaghetti, automatycznie wylewając cały pojemnik sosu pomidorowego.

Nie należy jednak sądzić, że fotografka ingerowała w prywatność gwiazd czy je zaskoczyła. Przeciwnie – bohaterki jej zdjęć są świadome obecności kamery. Pozują, pozwalają „aranżować się”, a jednocześnie obnażyć fizycznie i psychicznie.

Ich gesty, mimika i otaczająca sceneria każą sądzić, że dręczą je rozmaite zgryzoty. Że muszą się bronić. Eva Herzigova zasłania się ramieniem, dzierżąc w dłoni – jak pistolet – pantofel na wysokiej, metalowej szpilce. Także jej dwie koleżanki po fachu odstraszają napastników: Angela sposobi się do rzutu torebką, Schirley zaś, poprawiając szminką usta, zasłania się kuchennym nożem.

Jedynie Charlotte Rampling stoi z rękoma w kieszeniach, pewna swych sił. Rzecz jasna, psychicznych, bo to krucha istota. 30 lat temu odważnie pozowała Newtonowi do aktów. Na portrecie Rheims, choć znacznie starsza i bynajmniej nieobnażona, nadal zdaje się prowokować. Czym? Niezależnością. Cecha, której brak, prowadzi do nieszczęść – o czym traktuje sztuka Bettiny Rheims.

Wystawa czynna do 11 maja