Płynąc po nagrody

Tribeca Film Festival został powołany do życia 11 lat temu przez Roberta De Niro i jego przyjaciół. Od tego czasu wyświetlono na nim więcej niż 1400 filmów z ponad 80 krajów świata. Wygenerował 740 mln dolarów zysku dzięki 4 mln widzów. „Płynące wieżowce" prezentowane były w sekcji przeglądowej (viewpoints), która eksponuje najbardziej przełomowe i progresywne filmy z całego świata. Zakwalifikowało się do niej 14 filmów fabularnych i 8 dokumentów. Łączącym je tematem były, zgodnie z założeniem, historie opowiadane z męskiego i kobiecego punktu widzenia. Nasz kandydat poradził sobie doskonale, spełniając oba te kryteria. Był nie tylko jedynym polskim, ale i środkowoeuropejskim filmem.

Ten czwarty w łazience

„Płynące wieżowce" to liryczna opowieść o miłości, zdradzie, dojrzewaniu i tolerancji, a raczej jej braku. Główny bohater Kuba (Mateusz Banasiuk) jest świetnie zapowiadającym się pływakiem. Mieszka z matką (Katarzyna Herman) i Sylwią (Marta Nieradkiewicz), z którą od dwóch lat tworzy stały związek. W ich naznaczony problemami dnia codziennego świat, toczący się wokół treningów Kuby i sprzeczek kobiet o łazienkę, niespodziewanie wkracza Michał (Bartosz Gelner). Między chłopakami zaczyna rodzić się uczucie, które jest początkiem prywatnego dramatu wszystkich bohaterów: borykającego się ze swoimi emocjami i zobowiązaniami Kuby, odtrącanej Marty, matki, która traci grunt pod nogami.

Prestiżowy portal filmowy Indiewire. com zamieścił noty dziennikarzy akredytowanych przy festiwalu. Każdy wyznaczył pięciu zwycięzców w kilku kategoriach. Polski obraz otworzył zestawienie i (razem z „Hide your smilling faces" Daniela Patricka Carbone'a) został uznany za najlepszą fabułę. Pierwsze miejsce przyznało mu czterech krytyków. Oceny te rozwijają recenzje w amerykańskiej prasie: „To jeden z najlepszych filmów na tegorocznym festiwalu" – czytamy na Newyorkcool.com. Podobnie stwierdza Latinospost.com i określa go dodatkowo „jednym z najbardziej poruszających, cierpkich i przyciągających". Uznany krytyk filmowy i wykładowca uniwersytecki Brandon Judell w portalu CultureCatch.com notuje: „W tym kunsztownie zrobionym filmie zawarta jest płynąca z głębi serca kronika romansu dwóch mężczyzn toczącego się we wciąż homofobicznej Polsce (...). Dzięki reżyserskiemu opanowaniu między mężczyznami na ekranie eksplodują stopniowo narastające prawdziwa miłość i pożądanie – pokazane z wprawą zaskakującą jak na tak młodego filmowca (...). Czyste intymne kino".

Na planie filmu „Płynące wieżowce"

Przełamać tabu

Także reżyser przyznaje, że film określany był mianem „must see" festiwalu: – Podczas seansów cały czas mieliśmy świadomość, że pokazujemy ważny film. „Najgorsza" amerykańska recenzja miała cztery gwiazdki. Wasilewski opowiada, że w Nowym Jorku po raz pierwszy mógł się przekonać, jak film działa na widzów: – Na sali czuć było ogromne zaangażowanie. Obserwowałem, w jaki sposób ludzie reagują na dane sceny, czy się nie wiercą... Ich uwaga cały czas była skoncentrowana na filmie i na bohaterach. Wiem, że zakończenie nimi wstrząsnęło. Taki był mój zamiar. Również sceny erotyczne wywarły na nich duże wrażenie.

Dlaczego Wasilewski skłonił się ku takiej tematyce? – Polskie kino nie miało wcześniej głównego bohatera homoseksualisty czy biseksualisty. Nawet jeśli takie wątki się pojawiały, często były przedstawione prześmiewczo, komicznie, stereotypowo. Oczywiście, jest w tym też jakaś próżność – chciałem zrobić coś po raz pierwszy. Ale przede wszystkim chodziło o to, by poruszyć pewien temat, który jest dyskryminowany – wyznaje reżyser. – Przełamywanie tabu i mówienie o czymś po raz pierwszy jest dla mnie czymś zupełnie innym niż robienie filmów, które z założenia mają walczyć o prawa społeczne. Robię filmy, bo chcę opowiadać historie o ludziach na tyle prawdziwie, na ile to możliwe. A to, jak film będzie odbierany i co spowoduje, to zupełnie inna historia.

Polskie realia, problem uniwersalny

To, co w Polsce budzi społeczną gorączkę, w zachodnich metropoliach chyba nikogo już nie dziwi. Tam filmy takie jak choćby „The Brokeback Mountain" (2005) czy wcześniejszy „Nie czas na łzy" (1999) przełamały społeczne tabu. „Nie chcemy więcej oglądać wyidealizowanych historii o gejach, które toczą się po prostu wokół bycia gejem. Ale poza miastami takimi jak Nowy Jork, Los Angeles czy Londyn rzeczy mają się inaczej" – zauważa Daniel Walber w portalu Film.com. I kontynuuje: „Floating Skyscrapers" przyjechał z Polski, głęboko katolickiego kraju, gdzie homofobia jest powszechna. Oczywiście, zaszedł już pewien postęp (...), ale tamtejsze kino dopiero zaczyna zajmować się tym tematem w poważny sposób i film Wasilewskiego ma w tym ważny udział. Wprawdzie jego akcja jest silnie osadzona w polskich realiach, jednak film stanowi także uniwersalną opowieść o uczuciach. Postrzegana jako taka mogłaby się zdarzyć w każdym innym miejscu i czasie".

Brutalnie, bez wdzięczenia

– Filmy o miłości nigdy się nie skończą, bo tym żyjemy i to chcemy w tysiącach odmian oglądać. Kiedy jednak widzimy dramat mężczyzny odchodzącego do mężczyzny, wszyscy zrywają się na równe nogi – stwierdza przebywająca w Nowym Jorku aktorka i reżyserka Małgorzata Potocka.

– To temat ciągle trudny, szczególnie u nas. Niby tutaj, w Ameryce, nikt się nie dziwi, otwarcie mówi się o związkach partnerskich, ale kiedy historia takiej miłości pokazana jest wprost, nie za parawanem, robi to duże wrażenie – tłumaczy. „Patrzenie na film wyłącznie jako na dzieło społeczno-polityczne byłoby dla niego krzywdą. Jest to zręcznie opowiedziana i brutalnie szczera, niemal eteryczna opowieść o nieszczęśliwych kochankach" – dodaje Walber.

Podobnie wypowiada się Hanna Kosińska-Hartowicz, dyrektor Festiwalu Filmów Polskich w Nowym Jorku: – „Płynące wieżowce" nie wdzięczą się do publiczności. Opowiadają o ważnym problemie, z którym prawdopodobnie identyfikuje się wiele osób. Historia ta jest ponad granicami. Film nawiązuje do dawnych szkół filmowych. Czuć tu oddech mistrzów takich jak Antonioni. Ma świetną narrację, aktorzy zostali bardzo dobrze poprowadzeni. Również dlatego trudno go nie docenić, nawet w Nowym Jorku – tłumaczy.