Nowe stress testy banków

W  odpowiedzi na kryzys znacząco wzrosła popularność stress testów, które mają oceniać kondycję banków, także tych działających w Europie. Dotąd przeprowadzono kilka ćwiczeń dotyczących oceny banków europejskich, a obecnie dyskutowane są na forum unijnym kolejne stress testy, których wyniki mają zostać opublikowane w czerwcu.

Wcześniejsze stress testy, a zwłaszcza te z 2010 r., były szeroko komentowane przez specjalistów i media, którzy podawali w wątpliwość ich wiarygodność (m.in. ocenę banków hiszpańskich). Toteż z pewnością wyniki kolejnych stress testów powinny się cechować większą wiarygodnością niż wcześniejsze tego rodzaju ćwiczenia. W przeciwnym przypadku instytucjom odpowiedzialnym za przeprowadzenie stress testów, w tym m.in. europejskiemu nadzorowi, grozi rysa na reputacji oraz spadek zaufania.

Obecnie przeprowadzane stress testy, podobnie jak wcześniejsze, mają ocenić kondycję banków na podstawie badania ich wypłacalności, a zatem stopnia pokrycia wybranych rodzajów ryzyka przez posiadane fundusze własne najwyższej jakości (tzw. Tier I). Minimalny poziom tak wyznaczonej wypłacalności został określony na 5 proc.

Stress testy mają zatem określić wytrzymałość banków na wzrost ryzyka, tzn. w przenośni zbadać, czy pacjent – bank – wytrzyma kolejne dawki ryzyka i jak go ewentualnie wzmocnić, żeby mógł udźwignąć to ryzyko. Stress testy, oparte na pomiarze wypłacalności, oceniają zatem tylko wycinek działalności bankowej. Nie analizują one sytuacji banku oraz podejmowanego ryzyka w sposób kompleksowy.

Oparcie stress testów na ocenie wypłacalności nie jest przypadkowe i wynika przede wszystkim z faktu istnienia zharmonizowanych zasad pomiaru wypłacalności w skali unijnej.

Plany i zamierzenia uwzględniania w przyszłych stress testach badania płynności banków napotykają jeszcze trudności z uwagi na brak unijnych zasad oceny płynności, bowiem w każdym kraju jest ona inaczej mierzona.

Wyniki stress testów mogą mieć dwa podstawowe cele: poinformowanie społeczeństwa, iż kondycja europejskich banków jest dobra, lub znalezienie argumentów, aby wpompować kolejne miliony czy miliardy w sektor bankowy, pod hasłem potrzeby ratowania jego kondycji. Nikt bowiem nie ogłosi wyników stress testów, które wskazywałyby na istotne trudności banków bez podania działań zaradczych, przykładowo potrzeby ich dokapitalizowania.

Komunikacja wyników stress testów powinna być zatem dobrze przemyślana i wyważona tak, aby nie wywołała dodatkowej niepewności i zmienności na rynkach finansowych.

Wydaje się, że przeprowadzanie stress testów uzasadnia także potrzebę funkcjonowania nadzoru ponadnarodowego, w tym europejskiego. Wyniki testów banków działających w danym kraju mogą być bowiem interesujące głównie dla zagranicznych odbiorców. Rezultaty stress testów własnych banków nie powinny być bowiem zaskoczeniem dla nadzorców krajowych, których zadaniem jest ocena banków działających na ich terytorium w sposób kompleksowy i systematyczny.

Przykładowo, jedyny bank z Polski uczestniczący bezpośrednio w stress testach, czyli PKO BP, jest nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego i można się spodziewać dobrych wyników omawianych testów w przypadku tego banku.

Nie oznacza to, że inne banki prowadzące działalność w Polsce będą wyłączone z testów. Będą one uczestnikami testów, ale na zasadzie skonsolidowanej, poprzez swoje banki macierzyste. Przykładowo Bank Pekao będzie uczestniczył w omawianym ćwiczeniu poprzez UniCredit.