Niemiec Ulrich von Krockow walczy o polskie obywatelstwo

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 lutego 2012 r. (sygn.akt: II OSK 2067/10) oddalający skargę kasacyjną ministra spraw wewnętrznych i administracji oznacza, że uchylone zostały decyzje stwierdzające utratę obywatelstwa polskiego Ulricha von Krockowa, a sprawa wraca do wojewody pomorskiego.

Przed ucieczką

Pierwszą decyzję wydał w 1990 r. wojewoda gdański, poświadczając obywatelstwo polskie Albrechta von Krockowa i jego synów, m.in. Ulricha. Zmarły w 2007 r. Albrecht von Krockow był współzałożycielem polsko-niemieckiej Fundacji Europejskie Spotkania Kaszubskie Centrum Kultury Krokowa. W przeszłości, zanim w 1945 r. udało mu się uciec do Niemiec, miał – jako mieszkaniec przedwojennej Polski – obywatelstwo polskie.

W 1994 r. decyzja o obywatelstwie została uchylona przez ministra spraw wewnętrznych. Z materiałów Instytutu Pamięci Narodowej i Archiwum Państwowego w Gdańsku wynikało, że w 1939 r. Albrecht von Krockow wstąpił do SA – bojówek hitlerowskiej partii NSDAP. Został także wpisany do I grupy volkslisty, a od marca 1945 r. do końca wojny służył w Wehrmachcie. Zgodnie z ustawą z 1920 r. o obywatelstwie państwa polskiego utrata obywatelstwa następowała z mocy prawa, jeżeli obywatel polski wstąpił do służby wojskowej w obcym państwie. Obywatelstwa nie mógł więc nabyć przez urodzenie syn Albrechta Ulrich.

Decyzja z 1994 r. rozpoczęła serię postępowań administracyjnych i sądowych. Sprawy obywatelstwa zazębiły się bowiem z majątkowymi. Spółka należąca do Ulricha von Krockowa odkupiła od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa

140 ha zespołu dworsko-pałacowego w Sławatówku w gminie Puck, w którym obecnie mieści się hotel Pałac Below.

W 2005 r. wojewoda pomorski odmówił Ulrichowi von Krockowowi potwierdzenia obywatelstwa polskiego. Odmowę uchylił w 2008 r. Naczelny Sąd Administracyjny, nakazując ponowne zbadanie sprawy. W 2010 r. wojewoda pomorski, powołując się na materiały archiwalne, wydał decyzję o utracie obywatelstwa polskiego.

Trzeba zbadać historię

Minister spraw wewnętrznych i administracji utrzymał decyzję w mocy. Została jednak uchylona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, a wczoraj NSA oddalił skargę kasacyjną ministra.

– Orzeczenie NSA nie przesądza o ostatecznym rozstrzygnięciu, ale ze względu na kontekst historyczny sprawa, która toczy się już przeszło 20 lat, zasługuje na pogłębioną analizę – powiedziała sędzia Małgorzata Stahl, uzasadniając wyrok.

Nie wyjaśniono, jaki charakter miały wstąpienie Albrechta von Krockowa do SA i służba w Wehrmachcie. A niejednokrotnie na terenach wcielonych do Rzeszy wpis na volkslistę, którego efektem była przynależność do niemieckich organizacji wojskowych, był wymuszony okolicznościami.

– Jest to polski dramat, gdyż wielu obywateli innych państw przypomina sobie o obywatelstwie polskim, kiedy w grę wchodzą roszczenia majątkowe – mówi posłanka PiS Dorota Arciszewska-Mielewczyk, prezes stowarzyszenia Powiernictwo Polskie. – Ochrona przed roszczeniami wynikającymi z potwierdzenia obywatelstwa polskiego powinna być rozwiązana systemowo – dodaje.

Sygnatura akt: II OSK 2067/10