Budżetowe sztuczki rządu. Lista trików z najnowszego raportu NIK

Wprowadzanie w błąd

Część z tych rozwiązań umożliwia dowolne kształtowanie wyniku w budżecie państwa, a wszystkie – jak ocenia NIK – w istotny sposób zmniejszają przejrzystość finansów państwa i obniżają rangę budżetu państwa.

NIK wylicza, że w 2021 r. w sumie ok. połowy deficytu podsektora instytucji rządowych zostało zrealizowane poza budżetem państwa. A plany na 2022 r. mówią, że ten wskaźnik wzrośnie do ponad 70 proc.

– Analizy NIK potwierdzają to, przed czym ostrzegamy już od jakiegoś czasu – komentuje Sławomir Dudek. – Obraz finansów podsektora rządowego jest konsekwentnie zaciemniany, coraz większe jego fragmenty są pozbawiane kontroli parlamentu. Za to do debaty publicznej trafia raczej wynik budżetu centralnego. Którym jednak – jak pokazuje raport NIK – można łatwo manipulować, i który zwykle jest lepszy niż wynik całego sektora. Moim zdaniem to wprowadzanie opinii publicznej w błąd – podkreśla Dudek.

Co widzą inwestorzy

– Budżet państwa za czasów rządu PiS przestał pełnić jakąkolwiek rolę informacyjną o kondycji finansów państwa – ocenia też Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu. – Dlatego rynki finansowe, inwestorzy, w ogóle nie zwracają uwagi na jego wykonanie, jedyną miarą są dane o deficycie i zadłużeniu według metodologii unijnej, w ramach której Polska musi pokazywać w zasadzie wszystko, bez żadnych sztuczek – podkreśla Jankowiak.

Raportowanie według standardów UE chroni Polskę przed utratą wiarygodności finansowej. Ale dane takie są podawane co najwyżej raz na kwartał i zwykle nie towarzyszy im szersza dyskusja (w przeciwieństwie do budżetu państwa, którego wyniki są ogłaszane co miesiąc, a jeśli jest tam nadwyżka, jest to mocno nagłaśniane przez polityków partii rządzącej).

Zarówno NIK w swoim raporcie, jak i ekonomiści rekomendują, by Polska jak najszybciej przeszła na sprawozdawczość według metodologii UE, ale rząd nie podejmuje takich kroków.