Łupki szansą na niezależność

To jeden z wniosków raportu na temat gazu łupkowego, przygotowanego przez Instytut Kościuszki. W dokumencie czytamy, że gaz niekonwencjonalny może odegrać zasadniczą rolę w zmniejszeniu europejskiej zależności ener­getycznej od Rosji. W raporcie czytamy, ze już teraz gaz łupkowy pośrednio wpływa na rynek unijny, bo  z powodu spadku zapotrzebowania na gaz skroplony (LNG) w USA, gdzie wydobywa się łupki, jest on kierowany właśnie do Europy. Dlatego otwiera się szansa, że za 4 do 5 lat będziemy świadkami pojawienia się na rynku europejskim znacznych ilości LNG z gazu łupkowego, jak również rodzimego gazu niekonwencjonalnego.

Autorzy raportu przekonują, że jednak by gaz ten zaczął stanowić poważną przeciwwagę dla gazu z Rosji, kraje członkowskie UE i sama Unia muszą podjąć szereg kluczowych kroków.

Po pierw­sze, kraje UE muszą być gotowe na opracowanie solidnego, acz atrakcyjnego systemu zachęt inwestycyjnych dla firm poszukujących i wydobywających gaz niekonwencjonalny. Mamy do czynienia z odwrotną niż do niedawna sytuacją – teraz już nie kapitał poszukuje rzadkich złóż gazu, ale to złoża czekają na kapitał, stąd potrzeba atrakcyjnego opodatkowania i systemu licencjonowania. System ten jednocześnie musi być na tyle solidny, by gwarantował najwyż­sze standardy w kwestiach ochrony środowiska w całej UE i zapewniał pełne przestrzeganie unijnych dyrektyw środowiskowych.

Z raportu wynika, że jest mało prawdopodobne, iż powstanie dla Unii Europejskiej jakiekolwiek prawodawstwo przyjęte spe­cjalnie w celu ograniczenia produkcji gazu niekonwencjonalnego (tj. tymczasowe mora­torium). Takie działanie można by bowiem uznać za próbę wpływania na wybór przez państwo członkowskie między różnymi źródłami energii i ogólną strukturę jego zaopatrzenia w energię. A to wymagałoby jednomyślności w Radzie.

Autorzy raportu zauważają, że niemal całe odnośne pra­wodawstwo UE ma na celu ochronę środowiska. Wskazuje to na brak równowagi pomiędzy argumentami podkreślającymi wpływ produkcji gazu niekonwencjonalnego na środowisko oraz tymi podkreślającymi aspekt bezpieczeństwa dostaw.

Gaz łupkowy może też zmienić bilans energetyczny i strukturę zaopatrzenia Polski w  surowce. W Polityce Energetycznej polski przyjętej dwa lata temu przez rząd przewidziano wzrost zapotrzebowania na gaz ziemny wraz z rozwojem energetyki. Realizacja głównych z ogłoszonych dotąd przez firmy projektów może zwiększyć popyt na gaz ziemny o 2,6-3,9 mld m

3

rocznie, zwiększając tym samym udział gazu w generacji energii elektrycznej i cieplnej w elektrowniach i elektrociepłowniach zawodowych maksymalnie do prawie 11 proc.

Założenia obecnej polityki energetycznej Polski przewidują budowę dwóch elektrowni jądrowych, każ­dej o mocy 3000 MW. Prace nad pierwszą lokalizacją już się rozpoczęły i jej powstanie jest przesądzone, natomiast druga jednostka, w sytuacji zwiększonej dostępności gazu ziemnego może zostać zastąpiona nowymi blokami gazowymi, co oznaczałoby wzrost zapotrzebowania o kolejne 2,7-4,1 mld m

3

gazu ziemnego wysokometanowego, ale dopiero w perspektywie 2025 r. i później.

Łącznie stanowi to 3 000 MW opartych o gaz ziemny, 3 000 MW opartych o energię nuklearną i 3 000 MW, które w chwili obecnej są planowane pod kątem energii jądrowej, ale w przypadku zwięk­szającej się podaży gazu mogą zostać zastąpione blokami gazowymi.

Ale autorzy raportu uważają, że kluczowe znaczenie dla wybranej ścieżki rozwoju nowych mocy wytwórczych w Polsce jest czas. "Im szybciej uzyskamy potwierdze­nie dostępności zasobów i poziomu kosztów wydobycia gazu niekonwencjonalnego w Polsce, tym większe prawdopodobieństwo zwrócenia uwagi firm energetycznych na to właśnie paliwo jako źródło energii pierwotnej dla nowo budowanych bloków" – czytamy w raporcie.

Potencjalne zagrożenia poszukiwań polskiego gazu niekonwencjonalnego. Są to miedzy innymi:

• Występowanie części zasobów obok obszarów Natura 2000, także silne organizacje ekologiczne oraz zmiany i niejednorodność przepisów związanych z ochroną środowiska;

• Silne zaludnienie obszarów eksploatacyjnych;

• Protekcjonizm krajowego rynku firm serwisowych (zwłaszcza wiertniczych) i brak konku­rencji na rynku firm serwisowych, utrudnienia dla wejście zagranicznych firm wiertniczych (np. polskie/unijne uprawnienia dla operatorów urządzeń wiertniczych);

• Trudne i długie procedury sprowadzania sprzętu wiertniczego spoza Unii Europejskiej;

• Przetargi (czas/cena) na wykonanie wierceń

- Brak liberalizacji rynku i niepewność co do ceny gazu wynikająca z niedostatecznej libera­lizacji krajowego rynku gazu;

• Niejasne (trudne) przepisy dotyczące otrzymania koncesji na poszukiwanie i później wydobycie, a także prawa do informacji geologicznej oraz często wysoka cena informacji geologicznej;