Bioróżnorodność wymaga coraz większej uwagi

Bioróżnorodność i ekosystemy to jedna ze składowych raportowania ESG w dziale środowiskowym, której giełdowe spółki powinny poświęcać coraz więcej uwagi. To ważne, gdyż ich utrata powoduje wiele problemów, w tym pogorszenie jakości powietrza i wody, spadek jakości gleby, zmniejszenie zapylania upraw, zakłócenia w łańcuchach dostaw, zwiększone ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych i powstawania katastrof naturalnych.

Według ONZ bioróżnorodność to wielorakość form życia na Ziemi w ich naturalnym kształcie i formie. Obejmuje różnorodność gatunkową, genetyczną i ekosystemową. W tym kontekście ONZ ostrzega, że wyginięcie grozi 1 mln gatunków na 8 mln występujących na naszym globie. Z kolei według Europejskiej Agencji Środowiska dwie trzecie gatunków chronionych w UE oraz trzy czwarte ocenianych siedlisk ma słaby albo zły stan ochrony. To konsekwencja działalności człowieka, który często w sposób nadmierny eksploatuje zasoby naturalne i zmienia sposób użytkowania gruntów oraz doprowadza do zanieczyszczeń i zmiany klimatu.

Działalność górnicza często prowadzi do przekształcenia krajobrazu naturalnego

Duży wpływ na bioróżnorodność i ekosystemy niewątpliwie mają firmy zajmujące się działalnością wydobywczą. KGHM informuje, że w jego przypadku może to być związane z koniecznością dokonania wycinki drzew i przekształcaniem terenu. Ponadto potencjalny negatywny wpływ na środowisko mogą mieć zrzuty wód o podwyższonej mineralizacji pochodzące z odwadniania zakładów górniczych oraz zanieczyszczenia.

„W celu ograniczenia potencjalnych oddziaływań podmioty grupy KGHM przywiązują duże znaczenie do przygotowania projektów inwestycyjnych podlegających procedurze uzyskania decyzji środowiskowych. Badania ekologiczne są zawsze przeprowadzane na początku projektu, aby umożliwić jego rozwój zgodnie z hierarchią łagodzenia skutków” – twierdzi zespół biura prasowego KGHM-u. Dodaje, że wyniki badań różnorodności biologicznej pozwalają wybrać optymalną lokalizację nowych inwestycji pod względem minimalizacji wpływu na bioróżnorodność. Ponadto koncern podejmuje wysiłki mające na celu racjonalne korzystanie z zasobów środowiska, takich jak ziemia, woda, lasy. Stara się również przywracać wartości użytkowe terenów, niekorzystnie przekształconych prowadzoną działalnością oraz ogranicza emisje zanieczyszczeń do powietrza, wody i gleby.

KGHM nie posiadała polityki zarządzania istotnymi wpływami, ryzykami, zależnościami i szansami związanymi z bioróżnorodnością i ekosystemami. Nad takim dokumentem jednak pracuje. Ponadto priorytety i kierunki działań związanych z bioróżnorodnością zawarł w polityce środowiskowej. Jednym z przykładowych działań, które realizuje na rzecz ochrony bioróżnorodności i ekosystemów, było wykonanie na terenie Huty Miedzi Cedynia kompleksowej inwentaryzacji przyrodniczej terenów przemysłowych oraz obszarów zlokalizowanych w buforze 500 m od nich, obejmującym również tereny chronione. Skatalogowane zostały występujące tam rośliny i zwierzęta. Szczególną uwagę zwrócono na cenne przyrodniczo gatunki objęte ochroną prawną. Ponadto KGHM współpracuje z jednostką naukową, z pomocą której chce określić wpływ zasolenia wody na wybrane organizmy.

Koncern nie podaje, ile wydaje na projekty zmierzające do ochrony bioróżnorodności i ekosystemów. Jednocześnie przyznaje, że obecnie nie realizuje inwestycji dedykowanych wyłącznie ochronie bioróżnorodności i ekosystemów. Ma za to w swoim portfelu projekty mające pośredni wpływ na poprawę tych aspektów.

Działalność firm górniczych często prowadzi do przekształcenia krajobrazu naturalnego na antropogeniczny. Tak było m.in. w przypadku grupy JSW. Obecne oddziaływanie koncernu ma już stosunkowo niewielki wpływ na stan siedlisk półnaturalnych i przekształconych wcześniej przez człowieka. Ponadto JSW dla wszystkich inwestycji przeprowadza tzw. ocenę oddziaływania na poszczególne elementy środowiska we wszystkich fazach ich funkcjonowania. Chodzi m.in. o przedsięwzięcia związane z wydobywaniem węgla i produkcją koksu.

Grupa JSW nie posiada polityki ochrony bioróżnorodności i ekosystemów. – Po zakończeniu inwentaryzacji przyrodniczej obszarów oddziaływań wszystkich zakładów górniczych jednostka dominująca planuje przystąpić do opracowania polityki bioróżnorodności, w której określone zostaną szczegółowe działania, mierniki i cele związane z bioróżnorodnością i ekosystemami. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej stanowić będą bazę danych, zawierającą informację o występowaniu, liczebności, powierzchni oraz stanie stwierdzonych gatunków i siedlisk chronionych – informuje Wojciech Sury, rzecznik prasowy JSW.

Koncern w 2022 r. przygotował za to strategię środowiskową do 2030 r. z perspektywą do 2050 r., która zakłada kontynuację obecnych i prowadzenie nowych działań w przypadku bioróżnorodności. Zakłada m.in. prowadzenie działań w zakresie rekultywacji oraz zagospodarowania terenów przekształconych w wyniku działalności górniczej w celu ich odnowy oraz przywrócenia walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Ponadto mówi o naprawie szkód górniczych, zalesianiu terenów po wycinkach drzew, inwentaryzacji terenów przekształconych i poprzemysłowych oraz wdrażaniu projektów umożliwiających przywrócenie różnorodności biologicznej na terenach będących pod wpływem działalności grupy. Grupa w 2024 r. na działania związane z rekultywacją terenów i naprawą szkód górniczych wydała 120 mln zł.

Koncerny podejmują działania wspierające bioróżnorodność i ekosystemy

W Orlenie ocena wpływu na bioróżnorodność i ekosystemy objęła wszystkie kluczowe biznesy grupy, a więc rafineryjny, petrochemiczny, wydobywczy, detaliczny, energetyczny i gazowy. W efekcie zauważono, że największe zagrożenia wiążą się ze sprawami dotyczącymi zajętości gruntów, zanieczyszczeniami i degradacją gruntów przez produkty ropopochodne oraz emisji gazów cieplarnianych. Aby je zminimalizować, wdrażane są rozwiązania ograniczające ślad węglowy, wyciek zanieczyszczeń do środowiska gruntowo-wodnego oraz emisje zanieczyszczeń do powietrza.

Koncern informuje, że grupa politykę bioróżnorodności przyjęła już w 2023 r. Zawiera ona trzy główne zobowiązania: zachowywanie i promowanie różnorodności biologicznej poprzez realizację nowych projektów, podejmowanie działań wspierających bioróżnorodność na terenach już prowadzonej działalności oraz promowanie w tym zakresie kultury społecznej. W celu realizacji powyższych zobowiązań grupa przyjęła dziesięć zasad postępowania. Dotyczą m.in. unikania lokalizowania nowych projektów infrastrukturalnych na obszarach chronionych, ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych poprzez stosowanie pozytywnego zarządzania ich ochroną oraz wdrażanie rozwiązań i realizowanie projektów opartych na przyrodzie.

Koncern wdraża wiele rozwiązań mających na celu monitorowanie i minimalizowanie wpływu na bioróżnorodność i ekosystemy. Chodzi o takie projekty jak: wspieranie odbudowy populacji sokoła wędrownego w Polsce, akcje zarybiania rzek, budowanie platform pod gniazda dla bocianów i przepławek dla ryb przy elektrowniach wodnych.

Grupa Azoty wywiera istotny wpływ na bioróżnorodność i ekosystemy poprzez przyczynianie się do zmiany klimatu, sposobu użytkowania gruntów, wód słodkich i mórz oraz poprzez zanieczyszczenia. Większość firm wchodzących w skład koncernu stosuje certyfikowany system zarządzania środowiskowego zgodny z normą ISO 14001, który jest dobrowolnym zobowiązaniem do prowadzenia działalności w sposób możliwie minimalizujący oddziaływanie na środowisko. Poza odpowiednimi procedurami postępowania, od wielu lat realizuje działania skierowane do rolników i wspiera ich w zakresie precyzyjnego nawożenia w celu ograniczenia strat składników odżywczych do środowiska.

– Wdrożona w 2024 r. korporacyjna polityka środowiskowa Grupy Azoty odnosi się do wpływów, ryzyk i szans w obszarach łagodzenia zmian klimatu i dostosowania się do nich oraz jakości powietrza, wody i gleby, różnorodności biologicznej i ochrony ekosystemów, gospodarowania wodą i zasobami. Grupa jest świadoma wpływu, jaki jej działalność może wywierać na różnorodność biologiczną i funkcjonowanie ekosystemów, stąd w tym kontekście szczególnego znaczenia nabierają działania ukierunkowane na ograniczanie wpływu, adaptację do zmian i budowanie odporności – twierdzi Katarzyna Ruczka, dyrektor korporacyjny ESG w Azotach.

Spółki wykorzystują coraz więcej materiałów z certyfikatami

Grupa LPP największy wpływ na bioróżnorodność i ekosystemy ma w związku z produkcją odzieży. Chodzi zwłaszcza o eksploatację gruntów podczas uprawy bawełny, która stanowi prawie 49 proc. surowców wykorzystywanych do produkcji kolekcji, oraz wycinkę drzew na potrzeby powstawania materiałów celulozowych. – Ponadto ryzyko degradacji gleby może wpływać na podaż surowców, w tym bawełny, a tym samym stanowi ryzyko dla działalności LPP. Z kolei jako szansa została zidentyfikowana możliwość dalszego rozwoju działalności dzięki wykorzystaniu materiałów z certyfikatami zapewniającymi preferowany sposób uprawy bawełny oraz włókien celulozowych – informuje Ewa Janczukowicz-Cichosz, ekspertka ds. zrównoważonego rozwoju w LPP.

Aby minimalizować wpływ na bioróżnorodność, spółka coraz więcej wykorzystuje certyfikowanej bawełny, przede wszystkim bawełny Cotton made in Africa, bawełny z recyklingu, organicznej oraz licencjonowanych materiałów wiskozowych. Podejmuje też działania na rzecz zrównoważonego transportu morskiego.