Dlaczego pana zdaniem cena gazu, oparta jak kiedyś na cenie ropy, może być korzystniejsza niż obecna formuła cenowa powiązana z giełdowymi notowaniami gazu?
Formuła cenowa oparta na produktach naftowych i ich pochodnych byłaby w obecnych uwarunkowaniach rynkowych korzystniejsza od modelu rozliczeń opartych na cenach giełdowych. Gdyby zastosować rozliczenia oparte na cenie ropy, wówczas cena gazu byłaby na poziomie 100 zł/MWh. Byłaby więc cztery razy niższa od tej, którą obserwujemy obecnie na Towarowej Giełdzie Energii. Oparcie formuły rozliczania się ze sprzedawcą na rynkach typu spot oznacza poddanie się znaczącym wahaniom cen. Pojawia się asymetria ryzyka. Jeśli rozliczalibyśmy się po cenie opartej na ropie, to amplituda wahań mieściłaby się w przedziale maksymalnie kilkudziesięciu procent. Obecnie wahania sięgają kilkuset procent. W 2020 r. rząd ogłosił, że udało się przyjąć nową formułę cenową na dostawy gazu od Gazpromu. Wówczas chwalono się, że pozyskano nadpłaty od Gazpromu rzędu 6 mld zł. Rosjanie jednak bardzo szybko te pieniądze odzyskali w postaci wysokiej ceny surowca. W okresie od połowy 2020 r. do grudnia 2021 r. PGNiG zapłaciło ponad 16 mld zł więcej za gaz niż wtedy, gdyby miało cenę opartą na ropie. W przypadku indeksacji do cen rynkowych wzrost wartości surowca może wynieść 100, 200 czy 400 proc., tak jak obecnie. Takich gwałtownych ruchów cenowych nie ma w przypadku indeksacji do cen ropy. To pokazuje, że ta formuła cenowa niesie ze sobą znacznie mniejsze ryzyko. Reasumując, gdyby nie zmiana formuły cenowej, gaz mógłby kosztować ok. 100 zł/MWh, a nie tak jak jest obecnie – 400 zł/MWh.
Zmiany formuły rozliczania się żądał zarząd PGNiG z 2014 r., kiedy koalicja PO-PSL była u władzy. Spółka wystąpiła wówczas do Gazpromu z wnioskiem o renegocjację ceny. Informowała, że decyzja została podjęta w oparciu o „istotne zmiany, które miały miejsce na europejskim rynku energetycznym".
To prawda, jednak o ile ja pamiętam, to PGNiG optował za opcją mieszaną: część ceny oparta byłaby na cenach długoterminowych opartych z kolei na ropie, a część indeksowana do cen giełdowych. To rozwiązanie nie byłoby złe. Przejście wyłącznie na formułę opartą na cenach giełdowych naraża nas na „szoki cenowe", takie jak obecnie. To hazard, który może drogo kosztować. To brak profesjonalizmu po stronie władzy.
PGNiG tłumaczy, że firmy, którym dostarcza gaz, patrzą na ceny giełdowe i tylko te ich interesują przy rozliczaniu się. Giełda uchodziła za przejrzyste narzędzie wyceny...
