Walka o tańszy węgiel może wykrwawić kopalnie

Barbara Oksińska

Część wytwórców prądu chce renegocjować długoterminowe kontrakty na dostawy węgla, by obniżyć ich ceny – wynika z informacji „Rz". Doniesienia te potwierdza Roman Łój, prezes Katowickiego Holdingu Węglowego. – Prowadzimy stałe negocjacje z energetyką. Niektóre jej żądania dotyczące obniżki cen węgla uważam jednak za nierealne – przyznaje. Część polskich kopalń już teraz działa na granicy rentowności i dla nich korekta cennika w dół oznaczałaby katastrofę.

W biznesie nie ma sentymentów

Rozgoryczenie władz spółek węglowych jest zrozumiałe. Jak wynika z danych katowickiego oddziału Agencji Rozwoju Przemysłu, średnia cena węgla energetycznego w naszym kraju spadła w 2013 r. o 10 proc., do 262,31 zł, w porównaniu z rokiem ubiegłym. Podobnie ceny kształtują się na całym świecie, czego główną przyczyną jest spowolnienie gospodarcze, a także problemy chińskiej gospodarki, która jest znaczącym konsumentem tego surowca. W konsekwencji śląskie kopalnie muszą zaciskać pasa i ciąć koszty, m.in. przez zmniejszenie zatrudnienia. W ubiegłym roku w polskich kopalniach pracowało w sumie prawie 107 tys. osób. To o 6 proc. mniej niż rok wcześniej.

Problem w tym, że również spółki energetyczne nie mają za sobą udanego roku. Średnia cena energii elektrycznej w 2013 r. na rynku hurtowym wyniosła 153,87 zł za megawatogodzinę i była o 11 proc. niższa niż rok wcześniej. – Dopóki ceny energii będą niskie, firmy energetyczne będą wywierały presję na ceny węgla. Trudno jednak oczekiwać od polskich kopalń, by pozwoliły sobie na jakiekolwiek dalej idące obniżki, mając w pamięci relatywnie wysokie koszty wydobycia – zauważa Paweł Puchalski, szef działu analiz DM BZ WBK.

Zarządy kopalń mówią ostrzej: firmom energetycznym brakuje uczciwości. – Bo gdy ceny węgla na rynkach europejskich były wysokie, my stosowaliśmy się do zapisów umów, przez co nasi odbiorcy płacili mniej. Gdy sytuacja się odwróciła, proponuje się nam ceny poniżej już obecnie niskich – argumentuje prezes Łój i dodaje: – Nie mamy już pola manewru. Dalsze obniżenie cen przy naszej rentowności rzędu 2 proc. groziłoby stratą netto oraz utratą płynności finansowej.

KHW na koniec 2013 r. miał 42,9 mln zł zysku netto przy przychodach sięgających 3,5 mld zł. W tym roku, jeśli uda się utrzymać poziom cen i zwiększyć sprzedaż, zysk może wzrosnąć do 50 mln zł.

– Polskie kopalnie już działają na granicy rentowności, więc dla nich ewentualne dalsze obniżki cen i słabe wolumeny sprzedaży byłyby katastrofą – podkreśla Maciej Bobrowski, szef działu analiz DM BDM.

Na razie to jednak spółki energetyczne mają lepszą pozycję w tych trudnych negocjacjach. – Ceny węgla na rynkach światowych wciąż są niskie, dlatego nie ma co się dziwić firmom energetycznym, że oczekują obniżek. Po lekkiej i krótkiej zimie pozostały też spore zapasy węgla. Dodatkowo producenci energii mają niemałe możliwości sprowadzania tańszego węgla z importu, więc mają duże pole do negocjacji – wylicza Bobrowski. Tańszy od krajowego jest chociażby węgiel z Rosji. W 2013 r. do Polski sprowadzono 6,7 mln ton tego surowca. To tyle, ile niesprzedanego węgla spoczywa dziś na zwałach w polskich kopalniach.

A prąd może drożeć

Oficjalnie żadna z pytanych przez nas spółek energetycznych nie przyznała, że oczekuje obniżki cen. – Dziś nie toczą się żadne rozmowy o renegocjacji zawartych umów węglowych – twierdzi Magdalena Rusinek, rzeczniczka Tauronu. Polska Grupa Energetyczna oraz Enea wcale nie odpowiedziały na nasze pytania. Tymczasem niższe ceny węgla w oczywisty sposób przekładają się na ceny energii, bo w Polsce ponad 90 proc. energii produkuje się właśnie z tego surowca.

Analitycy i prezesi spółek energetycznych przewidują, że prąd będzie drożał już od 2015 r., m.in. ze względu na rosnący popyt na energię oraz nowe mechanizmy wsparcia dla elektrowni. Za tym musiałyby pójść w górę również ceny węgla. – Dlatego kopalniom nie opłaca się dziś renegocjować długoterminowych umów i obniżać cen, a prognozy spółek energetycznych mogą stanowić tutaj silny argument – kwituje Puchalski.

Rynek energii

W przyszłym roku nadejdzie poprawa