Sami zadbajmy o przyszłość

Ostatnia burza wokół systemu emerytalnego sprawia, że coraz częściej zastanawiamy się, jak będą wyglądać nasze portfele, gdy przestaniemy już pracować. Większe lub mniejsze zmiany w publicznym systemie nie prowadzą niestety do zwiększenia przyszłych świadczeń. Wręcz przeciwnie, zasady wprowadzone w 1999 r., a dokładnie przejście z systemu o zdefiniowanym świadczeniu na system o zdefiniowanej składce spowodowały, że wysokość emerytury została uzależniona od tego, jak dużo na nią zaoszczędziliśmy oraz jak długo będziemy pobierać świadczenie. W rezultacie emerytury z tzw. nowego systemu są niższe niż te ze starego, ale w dłuższym okresie ich utrzymanie na takim poziomie byłoby katastrofalne dla finansów publicznych.

– Obecne emerytury stanowią 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. To dzięki temu, że jest więcej ludzi pracujących niż emerytów. Jednak w efekcie zmian demograficznych drastycznie zmniejszy się liczba ludzi płacących składki emerytalne, a wzrośnie liczba seniorów pobierających emerytury z tych składek – przestrzega Radosław Gołaszewski, dyrektor departamentu zarządzania produktami w AXA. – Będzie więc coraz mniej pieniędzy do rozdzielenia pomiędzy emerytów. Emerytury z obowiązkowego systemu w przyszłości mogą wynieść tylko 30 proc.  przeciętnego wynagrodzenia, a nawet mniej – dodaje.

Perspektywa bardzo niskiej emerytury z systemu publicznego sprawia, że warto wziąć sprawy finansowej przyszłości w swoje ręce.

Niska świadomość

Niestety, Polacy nie zdają sobie sprawy z tego, jak niskie będą ich świadczenia, jeśli będą polegać wyłącznie na publicznym systemie emerytalnym.  Jak wynika z badań dr Iwony Olejnik z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, mamy zupełnie nierealne oczekiwania dotyczące wysokości przyszłej emerytury. Tylko nieco ponad 20 proc. badanych oszacowało ją poniżej 2 tys. zł. Jedna trzecia ankietowanych podała kwotę z przedziału 2–3 tys. zł. Co czwarta osoba wskazała przedział 3–4 tys. zł, a niemal co piąta – powyżej 4 tys. zł. Tymczasem średnia emerytura z ZUS wypłacana w nowym systemie wynosi obecnie ok. 1,7 tys. zł.

Aby osiągnąć pożądany poziom dochodów na emeryturze, należy gromadzić oszczędności dobrowolne na poziomie tych, które są obecnie odprowadzane do I i II filara (czyli ZUS i OFE). Wówczas jest szansa, że nasz dochód na emeryturze będzie wyższy.

Wiele możliwości oszczędzania

Oszczędzać na przyszłą emeryturę można w zasadzie w dowolnej formie. Tym bardziej że na rynku jest wiele odpowiednich do tego produktów. Funkcjonują one w ramach tzw. III filara. Do dyspozycji mamy obecnie trzy produkty: indywidualne konto emerytalne (IKE),  indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) i  pracownicze programy emerytalne (PPE). Dwa pierwsze są kontami indywidualnymi, które może założyć każda osoba powyżej 16. roku życia (z tym że IKZE może otworzyć tylko osoba posiadająca dochody z pracy). PPE natomiast może zaoferować jedynie pracodawca swoim pracownikom, ponieważ jest to program zbiorowy.

– IKE i IKZE można założyć w różnych instytucjach finansowych, np. w towarzystwie funduszy inwestycyjnych. Dużą zaletą tych kont jest zwolnienie dochodów uzyskiwanych ze zgromadzonych oszczędności z podatku od zysków kapitałowych – tłumaczy Marcin Dyl, prezes  Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami.

Eksperci podkreślają, że dopiero pełne wykorzystanie limitów wpłat na oba konta daje  szansę na istotny dodatkowy kapitał emerytalny. IKE i IKZE w zamierzeniu ich twórców miały funkcjonować obok siebie, a nie jedno zamiast drugiego. I oba produkty są niewątpliwie warte rozważenia.

Inną formą oszczędzania są wspomniane już wcześniej pracownicze programy emerytalne. W PPE składkę podstawową finansuje pracodawca, a my płacimy podatek dochodowy od niej (jest potrącany z naszego wynagrodzenia) oraz część dodatkową składki. Dzięki temu, że część składki opłaca pracodawca, produkt ten jest z punktu widzenia pracownika najbardziej opłacalny. A ponieważ podatek dochodowy płacony jest „na wejściu" do systemu (przy wpłacie składki), wypłaty z programu będą nieopodatkowane. Nie płacimy w tym przypadku także podatku dochodowego od zysków kapitałowych.

– Mając na uwadze potencjał, jaki drzemie w III filarze, koncentrowanie się wyłącznie na IKE i IKZE nie wystarczy – uważa Krzysztof Nowak, członek zarządu Mercer Polska. – Zarówno oczekiwania kierowane pod adresem pracodawców, jak i sytuacja materialna pracowników potwierdzają znaczenie i potencjał PPE – dodaje.

Jednak bez względu na to, jaką drogę gromadzenia kapitału obierzemy, warto pamiętać o regularności oszczędzania. – Odkładanie pieniędzy na dodatkową emeryturę powinno być przede wszystkim systematyczne.  Najlepiej z góry zaplanować sobie comiesięczne wpłaty na cel emerytalny.  Jest to dobra metoda dla osób zapominalskich oraz tych, które mają niewielką motywację do oszczędzania – zaznacza Marcin Dyl.

Warto zacząć ?jak najwcześniej

W długoterminowym oszczędzaniu na prywatną emeryturę najważniejsze jest podjęcie decyzji o rozpoczęciu tego działania. Im wcześniej to zrobimy i zaczniemy odkładać, tym więcej kapitału będziemy w stanie uzbierać.

– Czas jest wielkim sprzymierzeńcem oszczędzającego. Młodzi ludzie, oszczędzając regularnie, co miesiąc, mogą zgromadzić pokaźny kapitał na emeryturę przy relatywnie niskim koszcie – mówi Karina Trafna, dyrektor sprzedaży Legg Mason TFI. – Starsi nie stoją na straconej pozycji, jednak uzyskanie podobnego wyniku będzie wymagało od nich większych wyrzeczeń – dodaje.

Najważniejsze jest jednak, by w ogóle zacząć oszczędzać, gdyż z pewnością większość z nas nie będzie w przyszłości zadowolona z wysokości świadczenia z ZUS i OFE. Istotne jest, aby zrozumieć, że to od nas samych zależy, na jakie życie będzie nas stać na emeryturze. Najgorszą decyzją, jaką można podjąć, jest rezygnacja z oszczędzania na przyszłość.