Banki czekają na wyrok TSUE. Ile będzie je kosztował darmowy kredyt frankowiczów

Już w przyszłym tygodniu 15 czerwca Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ma wydać przełomowy wyrok w sprawie narosłego od lat problemu kredytów w CHF. Jeśli w ostatecznym orzeczeniu TSUE, w ślad za opinią rzecznika generalnego z lutego br., odmówi bankom prawa do wynagrodzenia z korzystania z kapitału po unieważnieniu walutowej umowy kredytowej, koszty tego w całości poniosą banki. Za to frankowicze zyskają prawo do darmowego kredytu.

Sektor bezpieczny

Jakie to koszty? Komisja Nadzoru Finansowego w swoim stanowisku na rozprawę przed TSUE (w październiku 2022 r.) oszacowała je nawet na 100 mld zł jednorazowej straty, co mogłoby doprowadzić do upadłości jednego, a nawet kilku dużych banków, co w efekcie domina zaraziłoby problemami cały sektor finansowy w Polsce. Jacek Jastrzębski, przewodniczący KNF, ostrzegał wówczas, że niekorzystny dla banków wyrok Trybunału prowadziłby do istotnego zachwiania stabilności rynku finansowego, a w wysoce prawdopodobnym scenariuszu – w efekcie nawet do jego załamania.

Obecnie te ryzyka wydają się mniejsze. W poniedziałek podczas Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie szef KNF na pytanie, czy sektor bankowy jest przygotowany na negatywny wyrok TSUE, odpowiedział: – W mojej ocenie, odpowiedź brzmi „tak”. Polski sektor jest obecnie dobrze skapitalizowany i płynny, co przekłada się na jego bezpieczeństwo i stabilność – podkreślał Jastrzębski.

Czytaj więcej

Banki

Przybywa pozwów, ale i ugód frankowych

Wizja darmowego kredytu zawarta w opinii rzecznika TSUE skusiła wielu frankowiczów do sądowej batalii z bankami. Ale wciąż są chętni na polubowne rozstrzygnięcie sporu.

Rosną rezerwy

Przewodniczący zaznaczył, że to efekt zmiany warunków makroekonomicznych w ostatnich miesiącach (dzięki wysokim stopom procentowym banki mogą uzyskiwać większe zyski, które można przeznaczać na pokrycie strat frankowych) oraz aktywności samych banków, które przygotowując się na negatywny scenariusz, zwiększyły poziom rezerw na ryzyko prawne kredytów w CHF i zintensyfikowały proces ugód z klientami, a także działań nadzoru finansowego wzmacniających odporność sektora.

Rzeczywiście w bankowych bilansach rezerw frankowych znacząco przybyło. Z naszych szacunków wynika, że ich łączna wartość bilansowa dla ośmiu banków notowanych na giełdzie wyniosła na koniec I kwartału 2023 r. ok. 30 mld zł, podczas gdy na koniec 2021 r. było to ok. 19 mld zł. Znacząco wzrósł również poziom pokrycia rezerwami portfela kredytów w CHF – do ok. 55 proc. obecnie z ok. 25–30 proc. na koniec 2021 r.

Problem wciąż duży

Jacek Jastrzębski podtrzymał też swoje zdanie, że „transfer kwoty ok. 100 mld zł”, z kapitałów banków do stosunkowo wąskiej grupy społecznej jest nieuzasadniony i szkodliwy z punktu widzenia sprawiedliwości społecznej. Najlepszym zaś rozwiązaniem są ugody.

W tym zakresie też widać postęp, bo banki chętniej decydują się na polubowne rozstrzygnięcie sporu z frankowiczami – liczba zawartych ugód wynosi już 57,3 tys. Z danych KNF wynika, że wartość czynnych kredytów w CHF (pomniejszonych o rezerwy) spadła do 45,5 mld zł z ok. 75 mld zł na koniec 2022 r.

Niemniej problem wciąż pozostaje duży. – Trudno dokładnie oszacować, jakie mogę być łączne koszty negatywnego wyroku TSUE – komentuje Łukasz Jańczak, analityk Erste Securities. – Część banków będzie musiała zmieniać swoje modele dotyczące ryzyka prawnego kredytów w CHF, tak by uwzględniały brak możliwości uzyskania wynagrodzenia za udzielony kapitał oraz zwiększyć rezerwy na ten cel co najmniej o kilka miliardów złotych. Kluczowe jest pytanie, do jakiego poziomu. A także, czy ten koszt trzeba będzie ponieść jednorazowo, czy podejście audytorów będzie mniej konserwatywne, i będzie można to „rozłożyć na raty” – analizuje Jańczak.

Wiele niewiadomych

Istotne jest też pytanie, czy TSUE przyzna frankowiczom prawo dochodzenia od banków jakichś dodatkowych świadczeń, a także to, jakie skutki przyniesie tzw. ustawa frankowa. Ustawa miałaby wprowadzić obowiązek zawierania ugód, nad jej założeniami pracuje obecnie KNF, a miałaby wejść w życie po niekorzystnym dla banków wyroku TSUE. – Mamy na razie wiele niewiadomych i zmiennych, choć z pewnością można powiedzieć, że bardziej na ryzyko narażone są banki z dużym portfelem kredytów w CHF – mówi Jańczak.