Arka Noego jak koło ratunkowe

Od początku lutego w British Museum można oglądać mezopotamską tabliczkę glinianą, zapisaną pismem klinowym w języku akadyjskim. Nigdy dotąd nie była eksponowana na żadnej wystawie, nie odkopali jej archeolodzy.

Do British Museum trafiła przypadkiem. Jest wielkości telefonu komórkowego i stanowi prawdziwą sensację. Zawiera instrukcję budowy arki – schronienia przed potopem – starszą o około 1500 lat od wersji biblijnej.

Leonard Simmons, oficer brytyjskich sił powietrznych, w pierwszych latach po II wojnie służył na Bliskim Wschodzie, w Iraku. Prywatnie był archeologiem amatorem, odwiedzał targi i bazary, kupował – jak mu się zdawało cenne – zabytki, starożytne skarby kultury. Nie umiał ocenić ich historycznej wartości, kupował jak leci. Do Londynu przywiózł pokaźną kolekcję glinianych pieczęci, ceramiki, ozdób. Gdy przedstawił ją do oceny specjalistom, orzekli, że jest niewiele warta.

Kolekcję odziedziczył jego syn, Douglas Simmons. Mijały dekady. Pewnego dnia, mimo wszystko, pokazał zbiory ojca doktorowi Irvingowi Finkelowi, kuratorowi zbiorów bliskowschodnich w British Museum. Wielu specjalistów na świecie potrafi odczytywać pismo klinowe, ale niewielu jest takich, którzy robią to a vista, jakby czytali gazetę. Jednym z nich jest dr Finkel. Z całej kolekcji sięgnął od razu po tabliczkę, rzucił na nią okiem i omal nie spadł z krzesła:

„Trzcinowy mur odgrodzi od wody. Atrahasis posłucha mojej rady i będzie żył. Zostaw dom, porzuć majątek, zbuduj łódź. Będzie okrągła. Powiąż trzcinę włóknami palmowymi, umocnij drewnem palmowym, pociągnij smołą. Zwierzęta wprowadzaj z każdego gatunku po parze. Gdy będziesz w środku, uszczelnij drzwi". W taki sposób babiloński bóg Ea pouczył Atrahasisa.

Dla badaczy wielkim zaskoczeniem nie jest wiek tego tekstu, ponieważ mit o potopie ma prawdopodobnie 5 tysięcy lat, sięga początków III tysiąclecia p.n.e. Z tego okresu z kilku miast Mezopotamii pochodzą warstwy mułu świadczące o lokalnym, katastrofalnym podniesieniu się poziomu rzek, a więc o potopie.

Arka nie była przeznaczona do tego, aby po potopie płynąć w określonym kierunku

Już w 1872 roku świat dowiedział się, że istnieje wersja o potopie starsza od biblijnej o tysiąc lat, z XVI wieku p.n.e.: George Smith, młody badacz kultury asyryjskiej z British Museum, odczytał tekst na glinianej tabliczce – był to fragment poematu o Gilgameszu. W tym poemacie, protoplastą Noego jest Utnapisztim, któremu bóg poleca zbudować nawę i załadować na nią wszystkie żywe gatunki, ratując w ten sposób ludzkość i ożywioną przyrodę przed zagładą.

Jednak dotychczas przyjmowano, że biblijna opowieść o potopie, będąc powtórzeniem, zapożyczeniem z mitologii babilońskiej, w ślad za nią przekazała także pradawne szczegóły techniczne arki:

„Ty zaś zbuduj sobie arkę z drzewa żywicznego, uczyń w arce przegrody i powlecz ją smołą wewnątrz i zewnątrz. A oto, jak masz ją wykonać: długość arki – trzysta łokci, pięćdziesiąt łokci jej szerokość i wysokość jej – trzydzieści łokci" (Księga Rodzaju, 6).

Bibliści analizowali ten fragment na sto sposobów. Nie ustalili, o jaki gatunek drzewa chodzi, ale uznali za racjonalne, że ma być żywiczne, ponieważ stosunkowo wolno nasiąka wodą. Zgodzili się, że w VI wieku p.n.e., gdy do Biblii dołączono opowieść o potopie, na Bliskim Wschodzie posługiwano się miarą łokcia odpowiadającą 44–45 cm. Stąd oszacowano rozmiary arki, miałaby około 135 metrów długości, 22 metry szerokości i ponad 13 metrów wysokości.