Człowiek z Europy

Pierwszy człowiek pojawił się w Europie, nie w środkowej Afryce.

Aktualizacja: 02.06.2017 12:12 Publikacja: 01.06.2017 18:01

Początki rodzaju ludzkiego stanowią jedną z największych zagadek współczesnej nauki. Madleine Böhme z Uniwersytetu w Tybindze pokazuje żuchwę Graecopithecus freybergi.

Foto: AFP

Krzysztof Kowalski

Dwa artykuły z tą sensacyjną hipotezą zamieszcza prestiżowe pismo naukowe „PLOS ONE". Spośród mediów pierwszy poinformował o tym „The Huffington Post" – amerykańska witryna newsowa.

Afryka zdetronizowana

Większość badaczy przychyla się do tezy, iż linie ewolucyjne ludzka i małpia rozdzieliły się przed 7 milionami lat w Afryce centralnej, gdzie hominidy pozostawały przez 5 milionów lat, zanim wyruszyły na podbój świata, między innymi do Azji i Europy.

Tymczasem autorzy artykułów twierdzą, że było inaczej – linie rozwojowe hominidów i małp człekokształtnych nie rozdzieliły się na Czarnym Lądzie, lecz na Starym Kontynencie. Poza tym, miało to nastąpić także nieco wcześniej, niż dotychczas przyjmowano.

Autorami hipotezy są prof. Jochen Fuss z niemieckiego Uniwersytetu w Tybindze oraz prof. David Begun z kanadyjskiego Uniwersytetu w Toronto. Zbadali oni ponownie skamieniałości z basenu Morza Śródziemnego, odkryte już dawno temu. Jest to żuchwa znaleziona w Grecji (Graecopithecus freybergi, popularnie nazywana „El Greco") oraz ząb przedtrzonowy pochodzący z Bułgarii. Szczątki te, istot przypominających małpę, mają jednak – zdaniem obu uczonych – cechy „ludzkie". Metryka tych skamieniałości sugeruje, że nasi praprzodkowie zaczęli ewoluować w Europie 200 000 lat wcześniej, nim w Afryce centralnej pojawiły się praludzkie istoty.

– Szczątki praludzkich osobników odkrywane były dotychczas wyłącznie w Afryce Subsaharyjskiej – przyznał prof. Jochen Fuss. Podkreśla on wagę nowego datowania stanowisk europejskich – 7,24 oraz 7,17 mln lat.

Zbieg okoliczności

Komentując ten fakt, prof. Madelaine Bohm z Uniwersytetu w Tybindze powiedziała: – Zbiegły się dwa zjawiska: rozszerzanie się Sahary ponad 7 milionów lat temu oraz pojawienie się ekosystemu sawanny w Europie Południowej w tym samym czasie. Ten zbieg okoliczności sprzyjał zróżnicowaniu ewolucyjnemu i oddzieleniu się dwóch linii, człowieka i szympansa.

W tym czasie basen śródziemnomorski przeżywał częste okresy suszy, poziom wody opadał, tworzyły się pomosty między Europą i Afryką umożliwiające pramałpom i praludziom krążenie między kontynentami. Fuss i Begun twierdzą, że ewolucja hominidów nastąpiła pod wpływem zmian środowiska, które zapoczątkowały proces powstawania Sahary przed ponad 7 milionami lat – a to popchnęło gatunek do wędrówki na północ.

To odkrycie może zmienić spojrzenie na początki ludzkości. Być może potomkowie Graecopithecus nie wyginęli, lecz rozprzestrzenili się później w Afryce. Oddzielenie linii szympansa i hominidów nastąpiło tylko jeden raz. Dokonane odkrycie wzmacnia hipotezę, że oddzielenia nastąpiło we wschodnim śródziemnomorzu, a nie w Afryce.

Poważne wątpliwości

Jednak świat nauki pozostaje w dużej mierze sceptyczny. Poproszony o komentarz przez redakcję „Washington Post" prof. Jay Kelley z Institute of Human Origins Yale University powiedział: – Autorzy tych rewelacji wyciągają wnioski przekraczające siłę dowodową przedstawianych faktów. Prof. Begun od dawna jest zwolennikiem europejskiego pochodzenia człowieka i jego pierwotnej wędrówki na kontynent afrykański, dlatego sądzę, że stara się dopasować fakty do swoich poglądów.

Powątpiewa także prof. Peter Andrews z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie: – Ważne dowody w postaci skamieniałości plasują naszą kolebkę w Afryce, skąd pochodzi wiele kości z praludzkich szkieletów i czaszek. Dlatego wahałbym się wyciągać tak daleko idące wnioski, zaprzeczać afrykańskiemu pochodzeniu człowieka na podstawie tylko tych dwóch odosobnionych szczątków kostnych.