Kamienna rewolucja naszych przodków

Droga do cywilizacji rozpoczęła się 700 tys. lat wcześniej, niż sądziliśmy.

Aktualizacja: 20.05.2015 22:27 Publikacja: 20.05.2015 21:05

Prof. Sonia Harmand ogląda kamienne narzędzia odkryte w Kenii

Prof. Sonia Harmand ogląda kamienne narzędzia odkryte w Kenii

Foto: materiały prasowe

Kamienne narzędzia sprzed 3,3 mln lat znaleźli naukowcy na stanowisku Lomekwi 3 niedaleko Jeziora Rudolfa w Kenii. To najstarsze kamienne narzędzia na świecie.

Odkrycie dowodzi, że zdolność myślenia i kojarzenia potrzebna do tego, aby wytwarzać ostre narzędzia, jest znacznie starsza niż bezpośredni przodkowie człowieka. Pojawiła się na długo przed Homo sapiens. Zespół badaczy pracował pod kierunkiem Soni Harmand z Uniwersytetu Stony Brook w Nowym Jorku i Universite Paris Ouest Nanterre. Naukowcy przedstawili wyniki w dzisiejszym wydaniu magazynu „Nature".

– Całe stanowisko jest zaskakujące, każe nam zweryfikować poglądy, które od dawna uważaliśmy za prawdziwe – powiedział Chris Lepre z Lamont-Doherty Earth Observatory i Uniwersytetu Rutgers odpowiedzialny za datowanie znaleziska.

Przedmioty pełniące funkcję kowadła, młota i odłupane rdzenie z ostrymi krawędziami używane do cięcia – to najstarsze narzędzia, jakie zostały dotychczas znalezione. Ich twórcy – na razie nie wiadomo jacy – mogą, ale nie muszą być bezpośrednimi przodkami ludzi. Pewne jest jedno: narzędzia powstały w wyniku odłupywania fragmentów kamieni, tzw. otoczaków. Są starsze o 700 tys. lat od dotychczas znanych i uznanych za najstarsze narzędzi kultury olduwajskiej. Znajdowane były w wąwozie Olduvai w Tanzanii. W pobliżu znalezione zostały skamieniałe szczątki najstarszego z praludzi – Homo habilis – „człowieka zręcznego". Przedstawiciele tego gatunku żyli 2,1–1,5 mln lat temu.

– Nowo odkryte narzędzia prowadzą nas w nieznany wcześniej okres ewolucji człowiekowatych – powiedziała Sonia Harmand. – Mogą nam coś powiedzieć o samych wytwórcach, choć wiele o nich się nie dowiemy, dopóki nie znajdziemy ich szczątków.

Człowiekowate to rodzina obejmująca współczesnych ludzi i naszych najbliższych ewolucyjnych przodków. Antropolodzy dotychczas byli przekonani, że wymarli krewniacy z rodzaju Homo byli pierwszymi, którzy potrafili wytwarzać kamienne narzędzia. Ale odkrycie może zakwestionować przekonanie, że pierwszymi, którzy tłukli dwoma kamieniami o siebie, byli nasi bezpośredni przodkowie. Wcześniejsze gatunki człowiekowatych – nasi dalsi kuzyni – mogły być pierwszymi wytwórcami narzędzi.

Choć naukowcy nie wiedzą, kto odłupywał te kamienie, sugerują możliwą odpowiedź. Kilometr od stanowiska Lomekwi 3 w 1999 roku została znaleziona niekompletna czaszka Kenyanthropus platyops, pochodząca z tego samego okresu co narzędzia. Kilkaset metrów dalej znaleziono jeszcze ząb i fragment kości czaszki tego gatunku, a 100 metrów dalej jeszcze jeden niezidentyfikowany ząb. Wszystkie te znaleziska mają 3,3 mln lat. Dyskusja nad pochodzeniem i cechami odkrytego w 1999 roku gatunku trwa od lat. Badacze Camilo Cela-Conde i Francisco Ayala zaliczyli go do rodzaju Homo i nazwali Homo platyops.

A drzewo genealogiczne współczesnych ludzi jest ciągle niekompletne i wzbudza kontrowersje. Nikt nie wie dokładnie, jak K. platyops odnosi się do innych gatunków człowiekowatych. Wiadomo, że poprzedza najwcześniejsze gatunki z rodzaju Homo o pół miliona lat. Najnowsze odkrycie – część dolnej szczęki znaleziona w Afarze w Etiopii – przesuwa najstarszego przedstawiciela Homo habilis do 2,8 mln lat. On też mógł się posługiwać narzędziami. Ale równie dobrze mógł to być Australopithecus afarensis albo jeszcze nieodkryty gatunek wczesnego człowieka. Znalezione w 2009 roku w Dikka w Etiopii kości zwierzęce ze śladami nacięć datowane na 3,39 mln lat to najstarsze ślady oddzielania mięsa od kości. Na razie nie pomagają w rozwiązaniu zagadki najstarszych narzędzi.

Archeologia
Piwo sprzed 10 tys. lat? Nietypowe odkrycie archeologów dotyczące starożytnych Chin
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Archeologia
Nowe odkrycie dotyczące prehistorycznej diety. Archeolodzy uzyskali przełomowy dowód
Archeologia
Polscy archeolodzy zbadają królewski grobowiec w Egipcie. Potrzebują pieniędzy
Archeologia
Niezwykłe odkrycie archeologów. Naukowcy odnaleźli zaginione miasto Majów
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Archeologia
Premierowy pokaz strojów z Faras w Luwrze