Podpisana niedawno przez prezydenta ustawa o podatkach i opłatach lokalnych wprowadza ważne i od dawna oczekiwane przez gminy rozwiązania, które uwolnią je od niewygodnych obciążeń. Przepisy wchodzące w życie 1 stycznia 2016 r. wprowadzają bowiem zwolnienie od podatku dla gruntów i budynków lub ich części stanowiących własność gminy. Wyjątkiem będą nieruchomości zajęte na działalność gospodarczą lub będące w posiadaniu innych niż gmina jednostek sektora finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów. W praktyce oznacza to, że opodatkowane będą w dalszym ciągu nieruchomości należące do gmin, które znajdują się w posiadaniu samorządowych zakładów, jednostek budżetowych oraz innych podmiotów.
Zmiany należy ocenić pozytywnie, gdyż jednostki samorządu wreszcie przestaną płacić „same sobie", jak to było dotychczas. To wynik jednoczesnego występowania należności i zobowiązania podatkowego w gminach. Część samorządów, by uniknąć takiej sytuacji, zwalnia się z podatku w uchwałach rad gmin na mocy art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
W efekcie nowe przepisy wpłyną korzystnie również na sposób wyliczania części wyrównawczej subwencji dla gmin. Wielkości wynikające z gminnej deklaracji podatkowej są bowiem uwzględniane przy wyliczaniu wskaźnika dochodów podatkowych. Obecna sytuacja, w której część gminy płaci podatek, a część się z tego zwalnia, prowadzi do nierówności w tym zakresie. Wpływa to na różnice w wysokości subwencji.
Zgodnie z danymi ministra finansów z badań przeprowadzonych w 2013 r. wynika, że jedynie 1380 na 2296 gmin podało informację o powierzchni nieruchomości stanowiącej ich własność. Sam ubytek dochodów z tytułu zwolnienia własnych nieruchomości oszacowano na blisko 148 mln zł. Minister finansów szacuje, że potencjalne dochody z podatku od nieruchomości wynoszą ok. 1 mld zł dla wszystkich gmin rocznie. Jednak przez obecny sposób wyliczania dane te mogą być, zdaniem MF, obarczone dużą niedokładnością.
Należy podkreślić, że nowe przepisy nie są obarczone dodatkowymi kosztami społecznymi. Nie wpłyną na obciążenie budżetu państwa ani na poziom obciążania przedsiębiorstw podatkiem od nieruchomości. Mogą natomiast poprawić sytuację finansową gmin.
