W 2015 r. Sejm przyjął niemal 300 ustaw, 261 jeszcze w poprzedniej kadencji. Swój finał miało wiele dużych reform, m.in. procedury karnej, zmieniono sposób dziedziczenia oraz zasady restrukturyzacji.
Bat na kierowców
Najwięcej kontrowersji budziła reforma procedury karnej. Wprowadziła tzw. proces kontradyktoryjny – zakłada mniejszą aktywność sędziego, a większą stron. – Cieszę się, że skończyły się czasy, gdy sąd prowadził śledztwo, że obudziliśmy strony postępowania – mówi adwokat Mariusz Paplaczyk.
Przepisy spotkały się z krytyką m.in. prokuratury, która podkreślała, że zmiany są wprowadzane zbyt szybko i nie zdążyła się przygotować. – Mamy zapaść na podstawowym odcinku funkcjonowania prokuratury, czyli oskarżania – mówił na łamach „Rz" prokurator Jacek Skała.
Zaniepokojony spadkiem liczby aktów oskarżenia wysyłanych do sądów i rosnącą liczbą ugód z oskarżonymi minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro zapowiedział wycofanie się z reformy.
Na dobrą ocenę zasługuje natomiast zmiana w przepisach o kierowcach, która obowiązuje od 18 maja 2015 r. Każdy, kto w terenie zabudowanym przekroczy dopuszczalną prędkość, traci od ręki prawo jazdy. Kierowców cieszy też pozbawienie straży miejskiej prawa do używania fotoradarów.
Do udanych należy też zaliczyć nowelizację prawa bankowego, likwidującą tzw. bankowy tytuł egzekucyjny (wcześniej zakwestionował go Trybunał Konstytucyjny). Teraz banki, by dochodzić swoich należności, będą przechodzić pełną drogę sądową.
Praktyczną i pomocną zmianę przyniosła nowela przepisów spadkowych z kodeksu cywilnego. Zasadą jest teraz dziedziczenie długów tylko do wysokości spadku.
– Zmiany w prawie spadkowym są odczuwalne dla większości obywateli – mówi sędzia Marcin Łochowski, rzecznik Sądu Okręgowego Warszawa-Praga. – Ważna jest także nowela, która ułatwia tzw. upadłość konsumencką – dodaje.
1 stycznia wchodzi w życie prawo restrukturyzacyjne, sztandarowy projekt byłego rządu w prawie gospodarczym. Przedsiębiorców mają ratować przed upadłością cztery procedury restrukturyzacyjne.
Udało się też w końcu stworzyć państwowy system bezpłatnej pomocy prawnej. Ruszy od Nowego Roku. Samą organizację systemu krytykowali m.in. adwokaci. Czas pokaże, jak się sprawdzi.
Także z początkiem roku wchodzi w życie duża nowela, która ma zachęcić do korzystania z mediacji.
Dużo zmieniało się w prawie pracy i ubezpieczeń społecznych. Rolnicy zyskali możliwość dorabiania poza rolnictwem do wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia, bez utraty prawa do ubezpieczenia w KRUS. Wcześniej byli wyrzucani z KRUS do ZUS. Ułatwiono też zatrudnianie pracowników. Od 1 kwietnia ci, którzy mają aktualne badania lekarskie i zmieniają pracę, nie muszą wykonywać kolejnych.
W grudniu weszła w życie nowelizacja przepisów ważna dla przedsiębiorców zadłużonych w ZUS: będzie można rozłożyć na raty całość zadłużenia. Urzędnicy podają, że na zmianach skorzysta nawet 400 tys. biznesmenów, którzy prowadzą działalność, a także ci, którzy zamknęli już firmy.
Ważną zmianę spowodował przypadek ojca ze Strzelec Krajeńskich, który po ucieczce matki został bez środków do życia, bo musiał rzucić pracę i zająć się piątką dzieci. Teraz ojciec w takiej sytuacji może liczyć na zasiłek macierzyński z ZUS.
Z kolei kobiety, którym urodzi się dziecko, a nie mogą skorzystać z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego (bo np. miały tzw. umowy śmieciowe), będą od przyszłego roku otrzymywać 1 tys. zł miesięcznie przez pierwszy rok życia dziecka.
Z dużą krytyką spotkała się natomiast nowelizacja, która zabroniła sprzedaży w sklepikach szkolnych tzw. śmieciowego jedzenia. Słuszny pomysł został wprowadzony zbyt restrykcyjnie. W efekcie dzieci oddają nietknięte obiady w stołówkach, a drożdżówki kupują w drodze do szkoły.
VAT i akcyza
Dużo zmieniało się w podatkach. Jednym z wciąż nierozwiązanych problemów podatkowych w 2015 r. były wyłudzenia VAT. Do walki z oszustami wystawiono tzw. odwrócone rozliczenie VAT na elektronikę. Podatek nalicza i odprowadza nabywca, a nie sprzedawca. Rozwiązanie jest co do zasady słuszne, jednak ciężar weryfikacji nabywców i odpowiedzialność za niezapłacony podatek został przerzucony na sprzedawców.
Do zmian podatkowych, oczekiwanych i chwalonych przez firmy, należą nowe przepisy o korekcie kosztów podatkowych. Przedsiębiorca, który otrzyma od kontrahenta fakturę korygującą za np. poprzedni rok, nie będzie już musiał korygować zeznania za miniony okres, ale rozliczy koszty na bieżąco.
Z kolei uchwalona w lipcu nowela ustawy o akcyzie eliminuje mnóstwo dokumentów i procedur.
Inną dobrą zmianą jest wprowadzenie do prawa podatkowego zasady rozstrzygania wątpliwości prawnych na korzyść podatnika. Stało się tak z inicjatywy prezydenta Bronisława Komorowskiego. Choć idea jest słuszna, to wiele zależy od tego, czy urzędy skarbowe w ogóle będą ją respektowały.
Wątpliwości budzi natomiast zmiana w indywidualnych interpretacjach podatkowych. Nie będzie trzeba wydawać interpretacji indywidualnej, jeśli tej kwestii dotyczy wydana już wcześniej ogólna. MF będzie też mogło w takiej sytuacji wygasić interpretacje indywidualne. W praktyce jeśli interpretacja ogólna będzie niekorzystna, a podatnik straci możliwość dalszego stosowania się do korzystnej dla niego interpretacji indywidualnej. Interpretacja ogólna nie podlega też zaskarżeniu do sądu administracyjnego.
Zmieniła się sama procedura sądowoadministracyjna. W pewnych przypadkach sąd może zobowiązać organ administracji do wydania w określonym terminie decyzji lub postanowienia, wskazując mu sposób załatwienia lub rozstrzygnięcia. NSA może także częściej wydawać tzw. orzeczenia reformatoryjne.
—współpraca: ał, dom, mrz, kwa, ret, mpa, maj, roch, olat
kontrowersje
Przepisy o Trybunale Konstytucyjnym
Największe kontrowersje ustawodawcze w 2015 r. budziła i budzi ustawa o Trybunale Konstytucyjnym uchwalona pod koniec zeszłej kadencji i dwie nowele autorstwa PiS w obecnej.
Pierwsza umożliwiła, i za to jest krytykowana, wybór dwóch sędziów TK „na zapas" przez poprzedni Sejm, co powinien uczynić obecny.Nowele PiS krytykowane są za to, że starają się zalegalizować wybór przez obecny Sejm nowych sędziów na miejsce starych oraz zmusić prezesa TK do ich honorowania, czego ten nie czyni.
Ostatnia z tych nowel, która weszła w życie 28 grudnia, wprowadza wiele zmian w procedurze przed TK. Już została zaskarżona przez posłów PO i ?pierwszego prezesa Sądu Najwyższego za to, że zmierza do zablokowania, a przynajmniej zmniejszenia roli TK i że była uchwalana w pośpiechu.
—dom
