Mieszkaniec sołectwa, będący stroną postępowania administracyjnego, chce, aby sołectwo uczestniczyło w postępowaniu w jego sprawie na prawach strony. Czy można skorzystać z takiego rozwiązania?

Nie.

Zgodnie z art. 31 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem: wszczęcia postępowania, a także dopuszczenia jej do udziału w toczącym się już postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.

Czytaj także: Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym jako forma nacisku - wyrok WSA

Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 marca 2019 r. (sygn. II GSK 52/17, LEX nr 2644973), to na danej organizacji ciąży wymóg wykazania spełnienia wskazanych wyżej przesłanek. Dopuszczenie organizacji do udziału w postępowaniu nie może być automatyczne i w razie złożenia przez nią takiego wniosku trzeba przeprowadzić postępowanie wyjaśniające co do realizacji przesłanek z art. 31 § 1 k.p.a., z uwzględnieniem realiów konkretnej sprawy. Organ, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu.

Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony (art. 31 § 2-3 k.p.a.). Natomiast organizacja, której nie dopuszczono do udziału w postępowaniu, nie ma przymiotu strony czy uczestnika postępowania, w związku z czym nie ma np. wglądu w akta administracyjne (por. wyrok NSA z 15 lutego 2017 r., sygn. II OSK 1409/15, LEX nr 2279378).

W myśl art. 5 § 2 pkt 5 k.p.a. przez organizacje społeczne należy rozumieć organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne. Podkreśla się jednak, że samorząd terytorialny nie stanowi pewnego rodzaju „organizacji samorządowej", ale jest elementem struktury władzy publicznej, do którego odnoszą się przepisy k.p.a. dotyczące organów administracji publicznej (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 listopada 2005 r., sygn. IV SA/Wa 1840/05, LEX nr 213433). Zgodnie z wyjaśnianiami zawartymi np. w wyroku WSA w Gliwicach z 30 września 2009 r. (sygn. II SA/Gl 694/09, LEX nr 631081) jednostka pomocnicza gminy (np. sołectwo) nie jest organizacją społeczną w rozumieniu art. 5 § 2 pkt 5 k.p.a., w związku z czym nie może skutecznie domagać się przyznania jej statusu podmiotu na prawach strony na podstawie art. 31 § 1 k.p.a. Przyjmuje się, że organizacją społeczną w rozumieniu k.p.a. jest dobrowolne zrzeszenie osób urzeczywistniające wąskie przedmiotowo cele statutowe w interesie swoich członków, czyli podmiot typu korporacyjnego. Natomiast jednostka pomocnicza gminy jest przymusowym zrzeszeniem osób zamieszkałych na określonym terytorium, które realizuje, podobnie jak gmina, cele ogólne określone ustawą i statutem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 września 2002 r., sygn. III RN 144/01, LEX nr 79038).

Autorka jest radcą prawnym

Podstawa prawna:art. 5 § 2 pkt 5, art. 31 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2096 ze zm.)