Jakich patronów mają żołnierze

Tylko w 2019 r. minister obrony Mariusz Błaszczak zdecydował o nadaniu jednostkom wojskowym aż 31 patronów. Pod tym względem to był rekordowy rok.

Aktualizacja: 17.02.2021 21:10 Publikacja: 17.02.2021 19:15

Jakich patronów mają żołnierze

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Z danych zebranych przez Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej wynika, że spośród wszystkich jednostek wojskowych w Polsce 180 ma własnych patronów. Dr Tomasz Leszkowicz, autor opracowania, wyliczył, że na liście tej jest 159 nazwisk i tylko dwóch patronów zbiorowych (bohaterowie Westerplatte, cichociemni).

Przyznawanie patronów jednostkom wojskowym odbywa się ze zróżnicowanym natężeniem. W latach 1994–1996 przy okazji zmian struktury w Wojskach Lądowych co roku patronów otrzymywało po 11 jednostek. Od końca lat 90. ich liczba spadała, co wynikało m.in. z likwidacji garnizonów. „Za symboliczne zamknięcie tego etapu w historii wojska należy uznać rok 2011 i rozformowanie 1. Dywizji Zmechanizowanej im. Tadeusza Kościuszki" – uważa Leszkowicz, w artykule opublikowanym w piśmie „Bezpieczeństwo, obronność, socjologia".

W drugiej dekadzie XXI w. struktura wojska ustabilizowała się, a od 2014–2015 r. zaczęto tworzyć nowe podmioty, którym przyznawano patronów, wśród nich znalazły się brygady WOT. Tylko w 2019 r. minister Mariusz Błaszczak nadał aż 31 patronów: dla porównania, gdy na czele MON stał Antoni Macierewicz, takich decyzji rocznie było po pięć.

Instytucje wojskowe dostawały m.in. imiona ofiar katastrofy prezydenckiego samolotu Tu-154 w Smoleńsku (generałowie Bronisław Kwiatkowski, Tadeusz Buk i Włodzimierz Potasiński oraz adm. Andrzej Karweta).

Najpopularniejszy w armii jest jednak Tadeusz Kościuszko, który patronuje czterem jednostkom, tuż za nim jest Józef Piłsudski (trzy). W 85 przypadkach patronem jest postać w stopniu generalskim lub admiralskim (47,22 proc.), a w 44 – w stopniu pułkownika lub podpułkownika (24,44 proc.). Tylko dwie mają za patronów podoficerów. Zdaniem autora opracowania dominują „wodzowie", czyli dowódcy i oficerowie wysokich szarż, dużo mniej jest natomiast słabiej znanych, choć zasłużonych żołnierzy, którzy dosłużyli się niższego stopnia. Tylko trzy jednostki noszą imię kobiet: w dwóch wypadkach gen. Elżbiety Zawackiej i raz ppłk Marii Trojanowskiej.

Najwięcej patronów związanych jest z II wojną światową – 38,3 proc. W tej grupie dominują postacie związane z działaniami Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, za nimi plasują się żołnierze Września 1939 r., a następnie związani z tradycją Armii Krajowej. Nie ma ani jednego reprezentującego tradycję Wojska Polskiego na froncie wschodnim. Aż sześciu patronów było ofiarami mordu katyńskiego. Do AK najczęściej odwołują się Wojska Obrony Terytorialnej oraz Wojska Specjalne. Co ciekawe, ze 106 jednostek wojsk operacyjnych tylko jedna (9. Warmiński Pułk Rozpoznawczy z Lidzbarka Warmińskiego) nosi imię żołnierza powojennego podziemia – mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki".

Ponad 15 proc. patronów związanych jest z walką o niepodległość i granice Polski, a prawie 12 proc. z zaborami. Tylko 6,11 proc. to tzw. żołnierze wyklęci, a 5,5 proc. związanych było z wojskiem czasów PRL (kierowali oni konkretnymi jednostkami wojskowymi).

Zdaniem dr. Leszkowicza dzisiaj widoczny jest pewien pluralizm wyboru patronów w porównaniu do okresu sprzed 1989 r. Przypomina on, że w 1980 r. ok. 75 proc. stanowili przedstawiciele tradycji rewolucyjno-komunistycznej, m.in. komuniści, partyzanci GL i AL, żołnierze 1. i 2. Armii WP. Tylko 15 patronów nadanych przed 1989 r. ostało się do dzisiaj.

W 2016 r. MON zapowiedział sprawdzenie wojskowych izb pamięci pod kątem eliminowania informacji o tradycji PRL. Nie odpowiedział nam jednak na pytanie, jakie były efekty tego przeglądu.

Z danych zebranych przez Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej wynika, że spośród wszystkich jednostek wojskowych w Polsce 180 ma własnych patronów. Dr Tomasz Leszkowicz, autor opracowania, wyliczył, że na liście tej jest 159 nazwisk i tylko dwóch patronów zbiorowych (bohaterowie Westerplatte, cichociemni).

Przyznawanie patronów jednostkom wojskowym odbywa się ze zróżnicowanym natężeniem. W latach 1994–1996 przy okazji zmian struktury w Wojskach Lądowych co roku patronów otrzymywało po 11 jednostek. Od końca lat 90. ich liczba spadała, co wynikało m.in. z likwidacji garnizonów. „Za symboliczne zamknięcie tego etapu w historii wojska należy uznać rok 2011 i rozformowanie 1. Dywizji Zmechanizowanej im. Tadeusza Kościuszki" – uważa Leszkowicz, w artykule opublikowanym w piśmie „Bezpieczeństwo, obronność, socjologia".

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Służby
Akcja ABW w sprawie działalności szpiegowskiej na rzecz Rosji. Oskarżony obywatel RP
Służby
Ministerialna kontrola w Służbie Ochrony Państwa. Wyniki niejawne
Służby
Cała prawda o Pegasusie. Jak działał, jakich materiałów dostarczał, kogo podsłuchiwano?
Służby
Centralne Biuro Antykorupcyjne przechodzi do historii. Rząd chce uzdrowić służbę
Służby
W Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego wzrosną płace. Dodatkowe 89 mln w budżecie