Projekt to odpowiedź partii rządzącej na ostatnie zamieszanie w sądownictwie, którego powodem jest wyrok Izby Pracy Sądu Najwyższego z 5 grudnia. Stwierdzono w nim, że Izba Dyscyplinarna SN nie jest sądem w rozumieniu prawa UE, a obecna KRS nie jest organem bezstronnym i niezawisłym.
Nowa ustawa autorstwa posłów Prawa i Sprawiedliwości przewiduje możliwość złożenia z urzędu (ewentualnie przeniesienie na inne miejsce służbowe) sędziów, którzy podejmą działa „w celu kwestionowania istnienia stosunku służbowego osoby powołanej do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim". Chodzi o zakazanie sędziom badania legalności powołania sędziego nominowanego przez nową Krajową Radę Sądownictwa i powołanego przez Prezydenta.
Czytaj także:
Władza chce stłumić sędziowski bunt
Sędziowie „wyspowiadają się” z Twittera i Facebooka
Nieoficjalnie: Prezydent nie zawetuje projektu PiS ws. sędziowskich dyscyplinarek
Poseł PiS o nowej ustawie sądowej: Nie podoba się Francja?
I Prezes SN ma być wybrany według nowych zasad
"Stan wojenny w wymiarze sprawiedliwości"
Dodatkowo do katalogu kar dyscyplinarnych ma zostać wprowadzona kara pieniężna w wysokości miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego sędziego wraz z przysługującymi mu dodatkami. Autorzy projektu wskazują w uzasadnieniu, że tego typu kara funkcjonuje np. w Austrii czy Hiszpanii.
Projekt przewiduje nowy model powoływania zastępców rzeczników dyscyplinarnych, dający Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Sędziów Sądów Powszechnych możliwość swobodnego wyboru osób pełniących te funkcje. Jednocześnie zakłada możliwość karania grzywną świadków, którzy nie stawią się przed rzecznikiem dyscyplinarnym.
W projekcie proponuje się odejście od dotychczasowego przedstawicielskiego modelu samorządu sędziowskiego na rzecz „bezpośredniego udziału w samorządzie sędziowskim". W skład kolegium sądu apelacyjnego mają wchodzić prezes sądu apelacyjnego oraz prezesi sądów okręgowych, natomiast w skład kolegium sądu okręgowego - prezes SO i prezesi sądów rejonowych. Jednocześnie wprowadzono zapis, że "przedmiotem obrad kolegium i samorządu sędziowskiego nie mogą być sprawy polityczne, w szczególności zakazane jest podejmowanie uchwał wyrażających wrogość wobec innych władz Rzeczypospolitej Polskiej i jej konstytucyjnych organów, a także krytykę podstawowych zasad ustroju Rzeczypospolitej Polskiej".
Jeśli chodzi o samych sędziów, to zostaną oni zobowiązani do składania pisemnych oświadczeń m.in. o "prowadzeniu portalu, strony internetowej lub aktywności na internetowych portalach umożliwiających założenie konta użytkownika, w tym anonimowo lub pod pseudonimem, jeżeli portal, strona lub aktywność dotyczą spraw publicznych - ze wskazaniem nazw portali, stron lub sieci oraz nazw i pseudonimów, pod którymi sędzia występuje".
Projekt w ramach działalności sądów (Sądu Najwyższego) zakazuje kwestionowania umocowania sądów i trybunałów, konstytucyjnych organów państwowych oraz organów kontroli i ochrony państwa. - Niedopuszczalne jest ustalanie lub ocena przez sąd powszechny ani inny organ władzy zgodności z prawem powołania sędziego ani wynikającego z tego powołania uprawnienia do wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości – głosi nowy przepis.
Przewinieniem dyscyplinarnym będzie m.in. "odmowa stosowania przepisu ustawy, jeżeli jego niezgodności z Konstytucją lub umową międzynarodową ratyfikowaną za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie nie stwierdził Trybunał Konstytucyjny" oraz "działania kwestionujące istnienie stosunku służbowego sędziego lub skuteczność jego powołania".
Jeśli chodzi o Sąd Najwyższy projekt przewiduje zmianę zasad wyrobu I Prezesa SN, z możliwością powierzenia wykonywania obowiązków I Prezesa SN sędziemu SN wskazanemu przez Prezydenta. Autorzy wprowadzają też zapis o przekazaniu do właściwości Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych rozpoznawania: wniosków i oświadczeń dotyczących wyłączenia sędziego albo o oznaczenie sądu, obejmujących zarzut braku niezależności sądu lub niezawisłości oraz zagadnień prawnych dotyczących niezawisłości sędziego lub niezależności sądu.
