W procesie apelacyjnym przed sądem okręgowym dwa razy na przestrzeni 7 lat brał bowiem udział ten sam sędzia. Taki sędzia jest z mocy prawa wyłączony od orzekania po raz drugi. Teraz sąd okręgowy ma naprawić swój błąd i właściwie wyznaczyć skład sędziowski.
Mężczyzna został oskarżony o kilka przestępstw, m.in. oszustwo, pobicie i kradzież. W 2009 r. sąd rejonowy skazał go na 4 lata więzienia. W tym samym roku taki wyrok utrzymał sąd okręgowy, oddalając apelacje obrony i oskarżonego. W 2010 r. Sąd Najwyższy uwzględnił jednak kasację obrony i zwrócił sprawę sądowi okręgowemu. Ten zaś w 2011 r. przekazał ją sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.
W ponownym procesie sąd rejonowy w 2014 r. ponownie skazał oskarżonego na 4 lata. Wyrok znów zaskarżył obrońca i oskarżony. Sąd okręgowy w 2016 r. zmienił orzeczenie i skazał podsądnego na 3 lata. Sąd Najwyższy oddalił zaś kasację obrony jako oczywiście bezzasadną.
Kasacja rzecznika
Rzecznik Praw Obywatelskich złożył kasację na korzyść skazanego. Nie kwestionował jednak ani jego winy, ani orzeczonej kary. Wyrokowi sądu okręgowego z 2016 r. zarzucił rażące naruszenie prawa procesowego. - W składzie sądu zasiadał bowiem sędzia, który z mocy prawa był wyłączony od orzekania w tej sprawie. Był on też członkiem składu sądu okręgowego, który w 2009 r. utrzymał pierwszy wyrok sądu rejonowego w sprawie - wskazuje Bodnar.
Rzecznik powołał się na tzw. bezwzględną przyczyną odwoławczą. Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego (art. 439 § 1 pkt 1) sąd odwoławczy uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli w jego wydaniu brała udział osoba podlegająca wyłączeniu. A wyłączenie sędziego z mocy prawa następuje m.in. wtedy, gdy brał on udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone.
Orzeczenie wydane z takim uchybieniem podlega uchyleniu niezależnie od jego wpływu na treść orzeczenia.
Dlatego rzecznik wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w G. i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania.
W kasacji przypomniano pogląd SN że o wyłączeniu sędziego od udziału w sprawie decyduje uchylenie wyroku, w którego wydaniu uczestniczył i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nie ma natomiast znaczenia etap postępowania, na którym zapaść ma orzeczenie w sprawie, od udziału w której sędzia ma obowiązek się powstrzymać. Celem przepisu Kpk jest bowiem wyeliminowanie z procesu orzekania sędziego, który ma już wyrobiony pogląd w konkretnej sprawie.
W swej kasacji po drugim wyroku sądu okręgowego obrońca nie podnosił zarzutu bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 1 Kpk. A SN nie mógł wyjść poza granice tego zaskarżenia.
Wyrok SN
7 kwietnia 2020 r. Sąd Najwyższy na posiedzeniu w Izbie Karnej (sygn. akt IV KK 93/20) uchylił wyrok sądu okręgowego, któremu zwrócił sprawę.
Kierując się potrzebą zapewnienia właściwego toku postępowania, SN zdecydował ponadto o aresztowaniu oskarżonego na 3 miesiące.
