Witamina A. Stworzyć beta-karoten

Brak witaminy A w żywności jest główną przyczyną problemów zdrowotnych na całym świecie.

Publikacja: 24.07.2017 18:42

W krajach, gdzie niedobór prowitaminy A ma tragiczne skutki.

W krajach, gdzie niedobór prowitaminy A ma tragiczne skutki.

Foto: shutterstock

Retinol (witamina A) bierze udział we wszystkich zasadniczych funkcjach organizmu. Utrzymuje skórę w dobrym stanie i jest niezbędny do prawidłowego działania nabłonka, błon śluzowych, naczyń krwionośnych oraz dróg żółciowych i moczowych.

Jednymi z pierwszych objawów niedoboru witaminy A są „gęsia skórka" na ramionach, łokciach i nogach oraz pieczenie oczu i pogorszenie wzroku. Większy deficyt prowadzi do ślepoty zmierzchowej – utraty wzroku w słabym oświetleniu, światłowstrętu, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.

Najlepsza jest wątróbka

Niedobór witaminy A ma również znaczenie dla funkcjonowania gruczołów płciowych i płodności u mężczyzn. Wspiera pracę serca i regulację ciśnienia oraz wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi. Wiadomo również, że ma duże znaczenie w profilaktyce nowotworowej.

Nadmierna suplementacja retinolem może wywoływać krwawienie i pękanie warg oraz paznokci, łuszczenie się naskórka, swędzenie skóry, suchość włosów, bolesne obrzmienia kości długich.

Dzienna dawka witaminy A dla zdrowego człowieka wynosi 5000 j.m. 95 proc. tej substancji magazynowane jest w wątrobie. Już w starożytnym Egipcie i Chinach leczono „kurzą ślepotę", podając chorym do jedzenia półsurowy organ. Dzisiaj wiemy, że wątróbka jest najlepszym źródłem witaminy A i nie musi być wcale spożywana na surowo. Zwykłe smażenie niszczy tylko 10 proc. retinolu, ale powolne i długie gotowanie jest w stanie rozłożyć znacznie więcej tej substancji. Bardzo źle wpływa na nią utlenianie i działanie promieni słonecznych.

Doskonałym źródłem retinolu są, oprócz wątroby, żółtka jaj, owoce i jarzyny o żółtym i pomarańczowym odcieniu oraz ciemnozielone części warzyw. W aptece kupujemy zwykle witaminę A pozyskaną z najlepszego jej źródła - wątroby ryb morskich. To jedyna witamina, którą organizm jest w stanie wytworzyć sam na bazie prowitaminy, zwanej beta-karotenem. Już na początku XIX w. odkryto, że najbogatszym jego źródłem jest marchew, a karotenoidy są odpowiedzialne za jej jasnopomarańczowy kolor.

Tajemnica ukryta w ryżu

Brak witaminy A w żywności jest główną przyczyną problemów zdrowotnych na całym świecie. Szczególnie dotyczy to krajów, gdzie dzieci cierpią z powodu niedożywienia, a co za tym idzie – niedoboru retinolu i beta-karotenu.

Ryż, który jest podstawowym składnikiem odżywczym w Azji, nie posiada tych związków. Karotenoidy występują jedynie w liściach tej rośliny. Jednym z prekursorów beta-karotenu jest bezbarwny i nierozpuszczalny w wodzie fitoen. Enzymy fitotofuranozy (PDS) przekształcają fitoen w następny półprodukt, który ma już żółtawy kolor.

Od lat 20. naukowcy na całym świecie pracowali nad ujawnieniem dokładnych mechanizmów syntezy karotenu. Okazało się to trudne ze względu na zawiłą kompozycję różnych kompleksów enzymatycznych i na ich stosunkowo małą liczbę w komórkach roślinnych.

Naukowcom z Uniwersytetu we Freiburgu udało się nareszcie wyjaśnić strukturę enzymu PDS. Wiedza ta może być użyteczna przy opracowywaniu zmian w sekwencji enzymu i stosowaniu procedur biotechnologicznych. Z jednej strony, by nadać uprawom przewagę nad chwastami, a z drugiej, by zmierzyć się z niedoborem witaminy A w ubogich rejonach świata.

Retinol (witamina A) bierze udział we wszystkich zasadniczych funkcjach organizmu. Utrzymuje skórę w dobrym stanie i jest niezbędny do prawidłowego działania nabłonka, błon śluzowych, naczyń krwionośnych oraz dróg żółciowych i moczowych.

Jednymi z pierwszych objawów niedoboru witaminy A są „gęsia skórka" na ramionach, łokciach i nogach oraz pieczenie oczu i pogorszenie wzroku. Większy deficyt prowadzi do ślepoty zmierzchowej – utraty wzroku w słabym oświetleniu, światłowstrętu, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Zdrowie
Choroby zakaźne wracają do Polski. Jakie znaczenie mają dziś szczepienia?
Zdrowie
Peru: Liczba ofiar tropikalnej choroby potroiła się. "Jesteśmy w krytycznej sytuacji"
Zdrowie
W Szwecji dziecko nie kupi kosmetyków przeciwzmarszczkowych
Zdrowie
Nerka genetycznie modyfikowanej świni w ciele człowieka. Udany przeszczep?
Zdrowie
Ptasia grypa zagrozi ludziom? Niepokojące sygnały z Ameryki Południowej