System przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu musi być sprawniejszy i bardziej szczelny. Do takiego wniosku doszła Unia Europejska i przygotowała dyrektywę 2015/849. Teraz kraje członkowskie muszą dostosować do niej swoje przepisy. Mają na to czas do 26 czerwca 2017 r.

Projekt polskiej nowej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu trafił do Rządowego Centrum Legislacji. Przewiduje m.in. nowe kategorie instytucji obowiązanych, zadania Komitetu Bezpieczeństwa Finansowego; poprawione zasady gromadzenia informacji przez generalnego inspektora informacji finansowej; nowe zasady wstrzymywania transakcji i blokowania rachunków oraz precyzyjniejsze zasady współpracy GIIF z zagranicznymi jednostkami analityki finansowej i Europolem. To nie koniec.

Instytucje obowiązane będą musiały na bieżąco analizować transakcje, by wykryć te nietypowe i podejrzane, tj. takie, których okoliczności mogą wskazywać na związek z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Chodzi o: banki krajowe (w tym spółdzielcze), oddziały instytucji kredytowych; firmy inwestycyjne, spółki prowadzące giełdę; zakłady ubezpieczeń (ubezpieczenia na życie), notariuszy czy adwokatów.

Projekt określa też wysokość kar i zasady ich nakładania na instytucje obowiązane, które nie wypełniają ustawowych obowiązków. Dziś jeszcze przepis stanowi, że nie mogą przekroczyć limitu 750 tys. zł (a w razie niezapewnienia pracownikom odpowiedniego szkolenia – nie więcej niż 100 tys zł). Zgodnie z projektem nowej ustawy maksymalna kara wyniesie równowartość 5 mln euro, a dla instytucji mającej osobowość prawną może to być 10 proc. całkowitego rocznego obrotu. Trudno przewidzieć, ile instytucji obowiązanych będzie w roku naruszać obowiązki wynikające z ustawy. Tym samym trudno oszacować ewentualne dochody Skarbu Państwa z tych kar.

Projekt daje też prawo do nakładania na instytucje obowiązane kar administracyjnych innych niż pieniężne. Jakie sankcje przewiduje?

Do trzech lat pozbawienia wolności ma grozić tym, którzy umyślnie nie dopełnią obowiązków przekazania informacji lub dokumentów generalnemu inspektorowi. Tak samo surowo traktowane będzie przekazanie informacji nieprawdziwych, zatajenie prawdziwych czy udostępnienie informacji osobom nieuprawnionym. Kiedy sprawca działał nieumyślnie, grozić mu będzie grzywna.

etap legislacji: uzgodnienia międzyresortowe