Konkubentka nie dostanie odprawy po zmarłym pracowniku

Zgodnie z art. 631 kodeksu pracy po śmierci pracownika prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą na jego bliskich. Mówiąc o bliskich, przepisy prawa pracy rozumieją przez to współmałżonka po spełnieniu wymagań, m.in. co do wieku – 50 lat.

Kogo uwzględnić

Chodzi także o dzieci własne, przysposobione, dzieci drugiego małżonka do ukończenia 16. roku życia lub do ukończenia nauki, ale nie dłużej niż do 25. roku życia lub w przypadku niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji bez względu na wiek. Będą to też przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci. Wyłączone są te przyjęte na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka pod warunkiem, że zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej rok przed śmiercią, chyba że śmierć była następstwem wypadku i nie mają renty po zmarłych rodzicach lub rodzice nie są w stanie zapewnić im utrzymania.

Obejmuje to także rodziców zmarłego, w tym rodziców przysposabiających, ojczyma i macochę, gdy nieżyjący pracownik przyczyniał się do ich utrzymania i osiągnęli stosowny wiek.

Tylko formalny związek

Konkubent nie jest wskazany w przepisach jako osoba uprawniona do świadczeń po zmarłym pracowniku, a zatem otrzyma je tylko np. dziecko nieżyjącego.

Prawo do pieniędzy po zmarłym nie ma także małżonek w separacji. Zgodnie bowiem z art. 614 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego orzeczenie separacji ma skutki jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód.

Prawo do świadczeń może mieć współmałżonek zmarłego, z którym był rozwiedziony, ale pod warunkiem, że otrzymywał alimenty zasądzone na drodze sądowej oraz ma 50 lat i wychowuje dziecko uprawnione do renty rodzinnej.

Jakie świadczenia

Wszystkie osoby bliskie zmarłemu są uprawnione do świadczeń w częściach równych. Oznacza to, że jego małżonek i dzieci oraz np. matka pozostająca na jego wyłącznym utrzymaniu mają takie same prawo do zaległego wynagrodzenia.

Bliskim zmarłego etatowca wypłaca się:

- niewypłacone mu wynagrodzenie lub jego cześć,

- ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,

- odprawę pośmiertną,

- inne składniki wynagrodzenia, których pracodawca nie zdążył wypłacić nieżyjącemu, np. nagrodę jubileuszową, prowizję, inną przyznaną nagrodę,

- ewentualne należne pracownikowi odszkodowania, które powinien mu wypłacić pracodawca.

Przykład

Pracownik zmarł 6 września, a 5 września nabył prawo do nagrody jubileuszowej i szef przyznał mu nagrodę indywidualną za wyniki w pracy. Do świadczeń, które należy wypłacić jego bliskim, wejdą jubileuszówka, nagroda indywidualna, wynagrodzenie za sierpień (wynagrodzenie firma wypłaca do 10. dnia każdego miesiąca), wynagrodzenie za wrzesień oraz ewentualnie ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Dojdzie też odprawa pośmiertna.

Z potrąceniami

Z przysługującego wynagrodzenia pracodawca ma prawo dokonać odpowiednich potrąceń zgodnie z art. 87 § 1 k.p. Zasada ta odnosi się też do wypłaty wynagrodzenia po tym, kto zmarł. Ujęte mogą być zaliczki pieniężne udzielone etatowcowi, kary pieniężne nałożone na pracownika, kwoty alimentów potrącane na podstawie tytułów wykonawczych lub na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Przykład

Zmarły otrzymywał wynagrodzenie miesięczne w wysokości 5000 zł, małżonek jako jedyny uprawniony otrzymał tylko połowę tej kwoty. Czy pracodawca popełnił błąd? Niekoniecznie. Najpierw trzeba sprawdzić czy u tego etatowca nie zachodziła konieczność potrąceń z pensji.

Zgodnie z art. 93 k.p. w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy rodzinie przysługuje odprawa pośmiertna >patrz ramka.

Odprawa pośmiertna zawsze przysługuje małżonkowi oraz bliskim uprawnionym do renty rodzinnej (analogicznie jak przy innych świadczeniach) i jest dzielona w częściach równych dla uprawionych. Przy czym jeżeli uprawniona jest tylko jedna osoba, wypłacona odprawa zmniejsza się o połowę. Nie ma jednak podstaw do potrącenia kwoty, np. nierozliczonej zaliczki pensji z odprawy pośmiertnej.

Rodzaj umowy (na czas określony, na czas nieokreślony) ani wymiar czasu pracy nie wpływają ani na wysokość, ani na prawo do wypłaty odprawy. Oznacza to, że otrzyma ją także rodzina niepełnoetatowca. Również jeżeli pracownik był zatrudniony u dwóch pracodawców na niepełne etaty, jego najbliżsi powinni dostać odprawy od obu zatrudniających.

Pracodawca może też nie wypłacać tego świadczenia. Stanie się tak pod warunkiem, że wcześniej ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone z tego tytułu jest nie niższe niż wysokość należnej etatowcowi odprawy. Jeżeli natomiast odszkodowanie wypłacone przez towarzystwo ubezpieczeniowe jest niższe, szef wypłaca jedynie różnicę.