Czy świadczenia z programu Erasmus+ są zwolnione z PIT?

Student, praktykant lub stażysta, który przyjechał do naszego kraju z Serbii tylko w celu nauki i otrzymuje pieniądze na swoje utrzymanie, nie zapłaci od tych kwot podatku dochodowego, jeżeli pochodzą one ze źródeł poza Polską.

Publikacja: 13.02.2017 05:20

Czy świadczenia z programu Erasmus+ są zwolnione z PIT?

Foto: 123RF

Uczelnia wyższa bierze udział w europejskim programie Erasmus+ (Mobilność studentów i pracowników prowadzona w ramach współpracy międzynarodowej uczelni krajów programu z uczelniami krajów partnerskich z innych regionów świata). W ramach tego programu realizowane są przyjazdy studentów z uczelni partnerskiej w celu zrealizowania określonego programu studiów. Studenci otrzymują od uczelni indywidualne wsparcie finansowe (dofinansowania kosztów utrzymania) oraz ryczałt na zwrot kosztów podróży. Środki na wypłatę tych świadczeń przekazywane są uczelni przez Narodową Agencję Programu Erasmus+, tj. Fundację Systemu Rozwoju Edukacji, na podstawie umowy finansowej. Wypłata ww. świadczeń następuje na podstawie umowy, którą uczelnia indywidualnie zawiera z poszczególnymi uczestnikami programu. Uczelnia posiada aktualne certyfikaty rezydencji uczestników programu wydane przez administrację podatkową kraju miejsca zamieszkania. Czy w takiej sytuacji istnieje możliwość zwolnienia z opodatkowania świadczeń wypłacanych poszczególnym uczestnikom programu Erasmus +, na podstawie właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania? + pyta czytelniczka.

Określając skutki podatkowe wypłaty świadczeń na rzecz uczestników Programu Erasmus+, należy w pierwszej kolejności ustalić ich rezydencję podatkową.

Jak ustalić miejsce zamieszkania dla celów podatkowych

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o PIT, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1a tej ustawy, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub

• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Spełnienie co najmniej jednej z przesłanek wskazanych w tym przepisie jest wystarczające dla uznania, że dany uczestnik programu Erasmus+ ma miejsce zamieszkania w Polsce.

Miejsce zamieszkania dla celów podatkowych należy oceniać przede wszystkim przez pryzmat przepisów ustawy o PIT (patrz ramka). Jeżeli jednak okazałoby się, że w związku z przepisami wewnętrznymi kraju innego niż Polska, podatnik posiada dwa miejsca zamieszkania (zbieg rezydencji), to konieczne jest przeprowadzenie tzw. testu rezydencji, którego zasady są określone w art. 4 ust. 2 umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Federalnym Rządem Federalnej Republiki Jugosławii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzonej w Warszawie 12 czerwca 1997 r. (dalej: umowa lub UPO).

Szczegółowe ustalenie rezydencji powinno odnosić się do konkretnego podatnika i uwzględniać specyfikę sytuacji faktycznej danej osoby.

Na podstawie art. 3 ust. 2a ustawy o PIT, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Przy ustaleniu miejsca zamieszkania podatnika dla celów podatkowych, choć ustawa o PIT nie wymaga tego wprost, podmiot wypłacający świadczenie (tu: uczelnia) powinien posiłkować się dokumentacją potwierdzającą zagraniczną rezydencję uczestników Programu Erasmus +.

Przedłożenie uczelni przez uczestników programu certyfikatów rezydencji świadczy o tym, że stosownie do wewnętrznego prawa obowiązującego w Serbii, osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terytorium tego kraju.

Zakładając zatem, że ww. osoby nie mają w Polsce miejsca zamieszkania w znaczeniu określonym w art. 3 ust. 1a ustawy o PIT, zastosowanie znajdzie właściwa umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania (art. 4a ustawy o PIT).

Wsparcie indywidualne i zwrot kosztów podróży

Na podstawie art. 20 ust. 1 UPO z Serbią, płatności, jakie student, praktykant lub stażysta, który ma lub bezpośrednio przed przybyciem do Umawiającego się Państwa miał miejsce zamieszkania w drugim Umawiającym się Państwie i który przebywa w pierwszym Państwie wyłącznie w celu nauki lub praktyki, otrzymuje na własne utrzymanie, naukę lub szkolenie, nie podlegają opodatkowaniu w tym Państwie, jeżeli takie płatności pochodzą ze źródeł położonych poza tym Państwem.

Studenci z Serbii przyjeżdżający na uczelnię, będący uczestnikami Programu Erasmus+, otrzymują dofinansowanie kosztów utrzymania związanych z pobytem (tzw. wsparcie indywidualne) oraz ryczałt na zwrot kosztów podróży. Takie dofinansowanie można uznać za płatność mającą charakter stypendium.

Stanowisko takie potwierdziła m.in. Izba Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 29 lipca 2016 r. (IBPB-2-1/4511-286/16/BJ). W piśmie tym wskazano, że świadczenia wypłacane w ramach programu Erasmus+ mają charakter stypendium. Stypendium zaś oznacza okresową pomoc finansową z funduszów państwowych, społecznych lub prywatnych głównie dla studentów, uczniów, pracowników nauki.

Warunki spełnione łącznie

Zastosowanie zwolnienia od opodatkowania w państwie pobierania nauki dochodów (tu: stypendiów) uzyskiwanych przez studentów jest możliwe jeżeli łącznie zostaną spełnione poniżej wskazane warunki:

1. szkolenie lub odbywanie praktyk jest podstawowym i wyłącznym celem przebywania osoby w danym państwie;

2. osoba pobierająca naukę ma miejsce zamieszkania (jest rezydentem) lub miała bezpośrednio przed przybyciem do tego państwa, miejsce zamieszkania w drugim państwie;

3. świadczenia otrzymywane przez daną osobę pochodzą z państwa innego niż państwo, w którym pobiera ona naukę.

Dla oceny czy zwolnienie, o którym mowa w art. 20 ust. 1 UPO, będzie miało zastosowanie w przedstawionej sytuacji, konieczne jest przeprowadzenie analizy pod kątem spełnienia wskazanych wyżej warunków.

1. Pierwszy warunek – cel świadczenia

Spełnienie pierwszego z warunków wiąże się z koniecznością wykazania, że cel świadczeń otrzymywanych na utrzymanie, kształcenie lub odbywanie praktyki musi być jedynym uzasadnieniem pobytu danej osoby przebywającej Polsce. Oznacza to, że osoba – rezydent innego kraju - mający status studenta lub stażysty musi przebywać w Polsce wyłącznie w celu pobierania nauki lub odbywania praktyki. Omawiane zwolnienie nie dotyczy zatem studentów, którzy przybyli do Polski w innym celu, np. głównie zarobkowym, niezależne od tego, czy przy okazji student chce się dodatkowo uczyć lub podnosić swoje kwalifikacje zawodowe. Przy założeniu zatem, że studenci otrzymują wyłącznie świadczenia w ramach Programu Erasmus +, pierwszy z warunków pozwalających na zwolnienie z opodatkowania wypłaconych przez uczelnię środków zostanie spełniony.

2. Drugi warunek – miejsce zamieszkania

Student, który przyjechał do Polski wyłącznie w celu kształcenia, musi być rezydentem innego kraju (mieć miejsce zamieszkania w innym kraju), jeśli nie w czasie pobierania nauki w Polsce, to przynajmniej bezpośrednio przed przybyciem do Polski.

Przy ustaleniu miejsce zamieszkania podatnika dla celów podatkowych, choć ustawa o PIT nie wymaga tego wprost, podmiot wypłacający świadczenia (tu: uczelnia) powinien posiłkować się dokumentacją potwierdzającą zagraniczną rezydencję uczestników Programu Erasmus +. Dowodem takim może być przede wszystkim certyfikat rezydencji wydany przez zagraniczną administrację podatkową, ewentualnie oświadczenie uczestnika, że jest on rezydentem podatkowym kraju, z którego przyjeżdża. Posiadanie przez uczelnię aktualnych (ważnych) certyfikatów rezydencji studentów z Serbii, pozwala więc uznać, że drugi z wymaganych warunków został spełniony. W przypadku przyjazdu do Polski na dłuższy czas w celu kształcenia, pobierania nauki, student może stać się rezydentem Polski (kryterium długości pobytu – 183 dni, art. 3 ust. 1a pkt 2 ustawy o PIT), czyli przestać być rezydentem Serbii. Zmiana miejsca zamieszkania studenta związana ze studiowaniem w Polsce, jak wynika z art. 20 ust. 1 UPO, nie ma jednak wpływu na możliwość korzystania przez niego z przedmiotowego zwolnienia, jeżeli tylko bezpośrednio przed przybyciem na studia miał on miejsce zamieszkania w Serbii.

3. Trzeci warunek – pochodzenie środków finansowych

Świadczenia otrzymywane przez studenta z Serbii na utrzymanie, kształcenie lub odbywanie praktyki muszą pochodzić z państwa innego niż państwo, w którym pobiera on naukę (źródło finansowania wypłat znajduje się poza Polską).

Jak wskazano, środki na wypłatę wskazanych wyżej świadczeń przekazywane są uczelni przez Narodową Agencję Programu Erasmus+, tj. Fundację Systemu Rozwoju Edukacji, na podstawie umowy finansowej. Środki posiadane przez agencję narodową pochodzą zaś z budżetu Komisji Europejskiej (artykuł 29 pkt 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 1288/2013). Jeżeli więc źródłem pochodzenia wypłacanych przez uczelnię środków na rzecz uczestników Programu Erasmus + (studentów) jest budżet Komisji Europejskiej, to trzeci z warunków należy uznać za spełniony.

Reasumując, świadczenia wypłacane na rzecz studentów z Serbii (uczestników Programu Erasmus +), przy założeniu, że wskazane wyżej warunki zostały spełnione, korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 20 ust. 1 UPO z Serbią.

Autorka jest kierownikiem Zespołu Podatków Bezpośrednich w ECDDP Sp. z o.o.

Podstawa prawna:

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)

umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Federalnym Rządem Federalnej Republiki Jugosławii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Warszawie 12 czerwca 1997 r. (DzU z 2001 r. nr 104, poz. 1137)

Uczelnia wyższa bierze udział w europejskim programie Erasmus+ (Mobilność studentów i pracowników prowadzona w ramach współpracy międzynarodowej uczelni krajów programu z uczelniami krajów partnerskich z innych regionów świata). W ramach tego programu realizowane są przyjazdy studentów z uczelni partnerskiej w celu zrealizowania określonego programu studiów. Studenci otrzymują od uczelni indywidualne wsparcie finansowe (dofinansowania kosztów utrzymania) oraz ryczałt na zwrot kosztów podróży. Środki na wypłatę tych świadczeń przekazywane są uczelni przez Narodową Agencję Programu Erasmus+, tj. Fundację Systemu Rozwoju Edukacji, na podstawie umowy finansowej. Wypłata ww. świadczeń następuje na podstawie umowy, którą uczelnia indywidualnie zawiera z poszczególnymi uczestnikami programu. Uczelnia posiada aktualne certyfikaty rezydencji uczestników programu wydane przez administrację podatkową kraju miejsca zamieszkania. Czy w takiej sytuacji istnieje możliwość zwolnienia z opodatkowania świadczeń wypłacanych poszczególnym uczestnikom programu Erasmus +, na podstawie właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania? + pyta czytelniczka.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe