Nie boję się rządów PiS

Plus Minus: 20 lat temu, kiedy był pan na wywiadówce swojego syna, już jako popularny i uznany artysta, nauczycielka, która uczyła również pana, zapytała: „Kaziu, kiedy ty się za jakieś poważne zajęcie zabierzesz?", na co  pan odpowiedział: „No, jeszcze trochę pośpiewam i zobaczymy, co będzie. Na razie chcę się jeszcze ponurzać w dzieciństwie". Nadal się pan nurza?

Granie i śpiewanie to jest sztuczne przedłużanie młodości. Dzięki temu, co robię, wciąż czuję się młody. Ponadto kontakty z młodymi ludźmi pozwalają zachować świeższy stan umysłu. Nie miałbym nic przeciwko temu, żebym takim wiecznym młodzieńcem pozostał. Widząc publiczność na koncertach, nie czuję jakiejś bariery wynikającej z wieku. Gdybym się parał innym zajęciem, prawdopodobnie nie byłoby to możliwe. Raczej nie jest czymś normalnym, żeby tata uczestniczył w imprezach, które organizują jego dzieci. A ja mam tak bardzo często.

Potrafiłby pan robić coś innego?

Zaczynałem od fachu budowlanego. Umiem malować, tapetować, położyłbym kafelki. Jeszcze parę lat temu lubiłem samodzielnie odnowić mieszkanie. Ale nie chciałbym robić tego na stałe. Nie ma przyjemniejszego zajęcia niż bycie muzykiem rockowym. Dawno przestałem narzekać na niedogodności tego zawodu typu dojazdy koszmarnymi drogami, zwłaszcza że jest ich coraz mniej, czy ciężar wynikający z faktu bycia osobą publiczną. Chociaż to akurat ma swoje dobre strony.

Dzięki znanej twarzy uratował pan, wraz ze Zbigniewem Hołdysem szkołę waszych dzieci. Swoją drogą pan i Hołdys to chyba dwa różne światy?

Nigdy nie lubiłem Perfectu, a tym samym nie śledziłem kariery Hołdysa. Dla mnie to była obciachowa kapela. Natomiast Hołdys okazał się przeuroczym facetem, do tego z taką siłą przebicia, której ja nie mam. Kiedy ta szkoła zaczęła mieć kłopoty, on wymyślił, że musimy wejść do rady nadzorczej. Przez parę lat byłem zarządcą tej szkoły.

Był pan zarządcą szkoły?

Właścicielem, dyrekcją i ciałem podejmującym decyzje było tzw. walne zebranie, które odbywało się raz do roku. A w ciągu roku szkołą zarządza rada nadzorcza, w której Hołdys, stosując różne chwyty socjotechniczne, wybrał sam siebie na prezesa, mnie na wiceprezesa i jeszcze jedną panią na wiceprezesa. Chodziliśmy do różnych urzędów dzielnicowych, które były władne podjąć decyzje finansowe w sprawie tej szkoły, i ci urzędnicy, którzy są normalnie panami na włościach, patrzyli na nas i miękli. Chcieli dostać autografy dla dzieci albo znajomych. A Hołdys to w ogóle wchodził jak do siebie i mówił: dosyć tego, to jest bardzo istotny podmiot szkolny na mapie Warszawy i ma funkcjonować za darmo (śmiech). Osiągnęliśmy to, co sobie założyliśmy, szkoła obchodzi 25-lecie. Okazało się, że mamy jakąś siłę sprawczą.

Prof. Zdzisław Krasnodębski, pana były wykładowca na Uniwersytecie Warszawskim, a dziś europoseł PiS nie byłby z pana dumny, gdyby usłyszał, że po prawie skończonych studiach socjologicznych mógłby pan kłaść tapety i płytki.

Studia socjologiczne to był przypadkowy wybór, który wynikał z obowiązkowej służby wojskowej. Jestem przekonany, że gdyby nie było poboru do wojska, to nawet nie zastanawiałbym się nad pójściem na studia.

Skąd pomysł na długą rozmowę z Rafałem Księżykiem i wydanie książki – wywiadu rzeki – „Idę tam gdzie idę"? Nigdy nie lubił pan udzielać wywiadów, a gdy ktoś pana pytał o teksty, to miał pan ochotę „zakur... z laczka i poprawić z kopyta", jak śpiewał pan w „12 groszach".

Czytałem trzy książki Rafała Księżyka, jego rozmowy z Robertem Brylewskim, Tymonem Tymańskim i Tomaszem Stańką, i marzyłem sobie, żeby z nim porozmawiać. Ale książki wydaję tylko w wydawnictwie mojego syna Kazia – w Kosmos Kosmos. Okazało się, że Rafał nie jest długoterminowo związany z wcześniejszym wydawnictwem i też chciał ze mną zrobić rozmowę. Spotkaliśmy się raz czy dwa. Rafał się zgodził i ja też się zgodziłem. Poza tym dziecku trzeba pomagać...

Będąc młodzieńcem i patrząc na swojego ojca Stanisława, uznanego architekta i barda, czy dziadka Kazimierza, słynnego krajoznawcę, nie miał pan kompleksów?

Wychowywałem się u rodziny mojej mamy. Kiedy tata wyjechał w 1967 roku, a dziadek umarł w 1969,  moje kontakty ze Staszewskimi były sporadyczne i wiedza o nich była szczątkowa. Kiedy dowiedziałem się, kim był dziadek i kim był tata, to muszę powiedzieć bez fałszywej skromności, że ja też czegoś dokonałem. Ale byłem dumny z ojca, że był kozakiem.

A czy pana dzieci nie mają kompleksu ojca muzyka, znanej osoby?

Myślę, że mają, i czasami sobie zarzucam, że przez to, że byli przez całe życie skonfrontowani z osobą publiczną, która jest na każdym kroku rozpoznawalna, mieli strasznie wysoko postawioną poprzeczkę. Wiem, że to w nich tkwi. Mnie nie było łatwiej, bo nie miałem kompletnie zdolności do przedmiotów ścisłych, więc ściganie się z uznanym architektem było raczej trudne. Mama próbowała mnie rozwijać w przedmiotach ścisłych, zapisała mnie na kółko matematyczne, ale ja nie rozumiałem, co się do mnie mówi na zajęciach podstawowych, więc na kółku była zupełna tragedia.

Miał pan zostać architektem?

Mama chciała, żebym podążał drogą ojca, ale jak w drugiej klasie na zakończenie całego kursu nauk plastycznych dostałem tróję, to odpuściła. Borykałem się z dużym poczuciem winy, którego pozbyłem się dopiero w czwartej klasie liceum. Powiedziałem mamie, że nie ma szans, żebym poszedł na politechnikę. W drodze kompromisu poszedłem na socjologię. Zawsze chciałem oszczędzić dzieciom stawiania przed nimi wymagań. Ważne, żeby były szczęśliwe. Ale nie zdawałem sobie sprawy, że sama moja obecność i to, co robię, jest tak ogromnym balastem, że one z tym kompleksem ojca borykają się do dziś.

Był pan ojcem obecnym czy raczej ojcem w podróży?

I takim, i takim. Kiedyś policzyłem sobie liczbę godzin, które jestem poza domem, i ile bym był, gdybym pracował na etacie. Wyszło mi, że jestem w domu częściej, niż gdybym pracował od 8.00 do 16.00.

Czy nie wstydził się pan, kiedy okazało się, że pana ojciec współpracował z UB?

Mówimy o człowieku, który umarł 40 lat temu, a cały proceder miał miejsce jeszcze 20 lat wcześniej. Skąd miałbym mieć w sobie uczucie wstydu? W książce „Tata mimo woli" opublikowałem część  donosów napisanych przez ojca. Wybrałem te, które wydawały mi się najbardziej wartościowe pod względem literackim. Szczerość jest dobrym antybiotykiem na pozbycie się takiego uczucia. Suchą informacją o tym i pokazaniem części dokumentów zamknąłem gębę wszystkim adwersarzom.

Ojciec był dla pana bohaterem?

Nie. Póki żył, byłem za mały, żeby skonstruować sobie jakąś postawę wobec niego. Miałem cztery lata, kiedy wyjechał, ale zaskakujące jest to, że go dobrze pamiętam. Pamiętam, że jak występował w Pegazie, to podbiegałem do telewizora i krzyczałem coś, bo myślałem, że mnie słyszy. Był krótko obcięty na jeżyka, krzywo stawiał prawą nogę, efekt obozu. Ojciec gwarantował mi to samo uczucie, które mnie nachodziło, gdy wracałem z Anglii. Dzięki wszystkim słodyczom, komiksom, zabawkom, które mi przysyłał z Zachodu, czułem się jak ktoś wyjątkowy, atrakcyjny w towarzystwie rówieśników. Potem tata umarł, ale nic się zasadniczo nie zmieniło.

Jak to?

Mama pojechała do Francji pozamykać jakieś jego sprawy, przywiozła pełno rzeczy po nim. Na przykład magnetofon kasetowy, który był moim marzeniem, jakieś płyty, organy domowe, jakieś instrumenty z Senegalu, Maroka, adapter. Dla mnie, właściwie poza samym momentem, w którym dowiedziałem się, że ojciec umarł i trochę popłakałem, było nadal wesoło. On, umierając, z punktu widzenia dziesięcioletniego chłopca jeszcze zwiększył moją atrakcyjność. Życie się toczyło dalej. Mama obrotnie zajęła się schedą po ojcu, inwestowała pieniądze i tak dotarliśmy do lat 80., kiedy założyłem swoją rodzinę. Wtedy przypadkowo dowiedziałem się, że tata nie chciał, żebym się urodził. Mama ukryła fakt, że jest w ciąży, i tylko dzięki jej determinacji teraz możemy rozmawiać.

Ta informacja była dla pana bolesna?

Szokująca. Dowiedziałem się o tym w momencie, gdy nasz Kazio był w drodze. Myśmy kompletnie takich dylematów nie mieli, mimo że z perspektywy czasu widzę, że byliśmy kompletnie nieprzygotowani do roli, którą mieliśmy zaraz zacząć odgrywać. Mieliśmy po 20 lat, ja jakiś tam student, Ania zaczynała pracę w szkole jako nauczycielka. Nie mieliśmy nic, znaliśmy się od kilku miesięcy, ale wtedy zrozumiałem, że mniej lub bardziej świadomie działam zupełnie przeciwnie niż ojciec. Rodzina była dla mnie ważnym imperatywem. Dziecko było oczekiwane. Kiedy zdałem sobie z tego wszystkiego sprawę, przez jakiś czas miałem dość wrogi stosunek do mojego taty, aż do momentu, kiedy dzięki listom zacząłem go poznawać lepiej. Kiedyś byłem bardzo radykalny w swoich poglądach i wydawało mi się, że świat może być albo biały, albo czarny. Listy od taty dały mi asumpt do tego, żeby zrozumieć, że pomiędzy czernią i bielą są różne odcienie szarości.

Po latach nagrał pan piosenki ojca. Kult przed „Tatą Kazika" i Kult po „Tacie Kazika" to zupełnie inna skala popularności.

On powiedział, i to jest zacytowane w filmie, że ktoś kiedyś zrobi z tych jego piosenek maszynkę do wyciskania pieniędzy (śmiech). A potem ktoś napisał w jakiejś gazecie, że pewnie Staszek Staszewski nie miałby nic przeciwko temu, gdyby tym kimś był jego syn. Ojciec zostawił mi w spadku wspaniałą rzecz i myślę, że te jego teksty i kompozycje w bardzo dużym stopniu stały się dźwignią dla mojej kapeli. Dzięki tej płycie staliśmy się rozpoznawalni w całej Polsce i stałem się lokalną  gwiazdą.

Jak się wtedy zmieniło pańskie życie?

Mniej więcej w tym samym czasie zaczął się dziać niezamierzony proces polegający na tym, że zacząłem funkcjonować indywidualnie, a nie jako jeden z członków zespołu Kult.