Kim byli szefowie gdańskiej bezpieki?

Zabójcy Żydów i wykonawcy wyroków na przeciwnikach politycznych w Hiszpanii. Kim byli szefowie gdańskiej bezpieki?

Aktualizacja: 08.02.2017 08:36 Publikacja: 08.02.2017 07:06

Kim byli szefowie gdańskiej bezpieki?

Foto: IPN Gdańsk

IPN wydał właśnie książkę dr Daniela Czerwińskiego „Pierwsza dekada. Analiza bezpieczeństwa w województwie gdańskim w latach 1945 – 1956" , w której scharakteryzowane zostało funkcjonowanie aparatu bezpieczeństwa na Pomorzu.

Obraz ten uzupełniają noty biograficzne kierowników Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, a są one nietuzinkowe, pokazują kim byli ludzie, którzy tworzyli zręby komunistycznej władzy na wybrzeżu.

Pierwszy kierownikiem WUBP w Gdańsku był Grzegorz Korczyński. W czasie wojny domowej w Hiszpanii walczył on po stronie republikańskiej i jak podaje autor publikacji dr Daniel Czerwiński, był w specjalnej jednostce, która zajmowała się likwidacją wrogów politycznych. W połowie 1942 r. wrócił do Polski i dowodził oddziałem komunistycznej Gwardii Ludowej na Lubelszczyźnie i Kielecczyźnie, „rabującym i mordującym polskich partyzantów i Żydów". We wsiach Ludmiłówka i Grabówka jego oddział zamordował co najmniej sto osób. Po wojnie piął się po szczeblach ubeckiej kariery, był szefem gdańskiego UB, potem też wiceministrem bezpieczeństwa.

Korczyński właśnie za udział w mordach na Żydów został aresztowany w 1950 r. i cztery lata później skazany na dożywocie (wyrok złagodzono do 15 lat więzienia). Opuścił więzienie w 1956 r., potem był m.in. szefem wywiadu PRL, wiceministrem obrony narodowej – jednym z odpowiedzialnych za masakrę robotników na Wybrzeżu w 1970 r.

Drugi szef gdańskiej bezpieki Józef Krakowski walczył m.in. pod Leniono, już po zakończeniu kariery w organach bezpieczeństwa pracował m.in. w Orbisie. W 1968 r. wyemigrował do Izraela.

Kolejny szef bezpieki Józef Mrozek, pochodził z niewielkiego podkarpackiego miasteczka Brzozów. W latach 30. wyjechał do Hiszpanii, gdzie wstąpił do Komunistycznej Partii Hiszpanii. Po powrocie do kraju walczył w GL, po aresztowaniu przez Niemców trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Po wojnie był on m.in. zastępcą szefa wywiadu wojskowego PRL.

Z gdańską bezpieką związany był też Artur Jastrzębski vel Ritter. Na podstawie jego podkoloryzowanej historii powstała popularna w PRL książka i serial „Stawka większa niż życie". Postać Hansa Klossa wzorowana była właśnie na Ritterze.

Urodził się w Rosji w rodzinie spolszczonych Niemców. Od końca lat 20. Był członkiem KPP, już w 1933 r. ukończył kurs w Moskwie. Po powrocie do Polski był członkiem Wydziału Wojskowego KPP. Po wybuchu wojny został w Białymstoku zajętym przez Sowietów i przeszedł tam szkolenie organizowane przez rosyjski wywiad. Po ataku Niemców na ZSRR znalazł się w Warszawie. Na polecenie Sowietów wyrobił sobie papiery reichsdeutscha, wstąpił do NSDAP i SA. Współpracował z Gestapo, rozpracowywał Polskie Państwo Podziemne. W sierpniu 1944 przedostał się na sowiecką stronę. Do MBP trafił już w listopadzie 1945 r. zajmował się kontrwywiadem. Jako szef WUBP w Gdańsku jest odpowiedzialny za rozbicie tamtejszej struktury PSL.

Ryszard Matejski inny szef gdańskiej bezpieki z lat 50. pod koniec lat 60. karierę zakończył na stanowisku wiceministra MSW. Wtedy z hukiem wyleciał ze służby. Powodem był udział w aferze „Zalew" dotyczącej handlu złotem i dewizami. W 1972 roku sąd skazał go na 12 lat więzienia. W lipcu 1977 r. został ułaskawiony przez Radę Państwa i zwolniony. Utracił prawo do milicyjnej emerytury, pracował jako robotnik fizyczny.

Z aferą „Zalew" związany był też następca Matejskiego w WUBP w Gdańsku Henryk Żmijewski. W 1968 r. należał on do specjalnej grupy MSW ochraniającej inwazję na Czechosłowację. Po wybuchu afery, za udział w przemycie biżuterii został skazany na 4,5 roku więzienia.

IPN wydał właśnie książkę dr Daniela Czerwińskiego „Pierwsza dekada. Analiza bezpieczeństwa w województwie gdańskim w latach 1945 – 1956" , w której scharakteryzowane zostało funkcjonowanie aparatu bezpieczeństwa na Pomorzu.

Obraz ten uzupełniają noty biograficzne kierowników Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, a są one nietuzinkowe, pokazują kim byli ludzie, którzy tworzyli zręby komunistycznej władzy na wybrzeżu.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Pomogliśmy im odejść z honorem. Powstanie w getcie warszawskim
Historia
Jan Karski: nietypowy polski bohater
Historia
Yasukuni: świątynia sprawców i ofiar
Historia
„Paszporty życia”. Dyplomatyczna szansa na przetrwanie Holokaustu
Historia
Naruszony spokój faraonów. Jak plądrowano grobowce w Egipcie