Wyrok Trybunału Konstytucyjnego ws. depozytów adwokackich

Sędziowie TK nie poparli zastrzeżeń prokuratora generalnego do regulacji związanych z depozytami adwokackimi.

Aktualizacja: 28.11.2018 06:01 Publikacja: 27.11.2018 17:22

Zbigniew Ziobro

Zbigniew Ziobro

Foto: Fotorzepa/Jerzy Dudek

Trybunał Konstytucyjny nie ma podstaw do badania wewnętrznych przepisów (tutaj: uchwał) samorządu adwokackiego – stwierdził w najnowszym orzeczeniu. Mimo uszczypliwości części mediów pod adresem niezależności TK ten wyrok jest niewątpliwie korzystny dla nie mniej krytycznej adwokatury.

Czytaj także: Depozyt adwokacki w Trybunale

Co nie jest pomocą prawną

Prokurator generalny zaskarżył do TK regulamin wykonywania zawodu adwokata (formalnie zmieniające go dwie uchwały Naczelnej Rady Adwokackiej), w zakresie określającym sposób postępowania adwokata ze środkami finansowymi klienta, w których posiadanie adwokat wchodzi na zasadzie powiernictwa lub depozytu w ramach świadczenia usług adwokackich. Wniosek prokuratora generalnego był pokłosiem głośnej sprawy dotyczącej wyłudzeń VAT, kiedy ujawniono, że występujący w niej w roli pełnomocnika profesor i adwokat Michał Królikowski przyjął milion złotych od swoich klientów w ramach depozytu adwokackiego, a część jako honorarium.

Zdaniem prokuratora generalnego otwarty charakter definicji „świadczenie pomocy prawnej" przez adwokatów (w prawie o adwokaturze) nie pozwala wprawdzie na wyczerpujące określenie wszystkich rodzajów działań adwokata, ale możliwe jest wskazanie działań, które nie są świadczeniem pomocy prawnej. Nie jest nim zawieranie umów depozytu lub powierniczych. Tych kwestii nie może regulować samorząd adwokacki, gdyż jego regulacje wewnątrzkorporacyjne muszą być zgodne z regulacjami konstytucyjnymi i ustawowymi. Tymczasem Naczelna Rada Adwokacka przypisała sobie uprawnienie do stanowienia prawa powszechnie obowiązującego.

NRA zajęła w tym sporze stanowisko, że jej uchwały (regulamin) nie mogą być przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego, ponieważ nie podjął ich centralny organ państwowy w rozumieniu art. 188 pkt 3 konstytucji. A zgodnie z tym przepisem TK orzeka tylko w sprawach zgodności z konstytucją, umowami międzynarodowymi i ustawami przepisów wydawanych przez centralne organy państwowe.

W konsekwencji Trybunał nie ma kompetencji (kognicji) do rozpoznania wniosku prokuratora generalnego w tym zakresie. NRA uznała też, że skarżona uchwała nie ma waloru normatywności, a TK bada tylko akty normatywne.

To sprawa samorządu

Trybunał zgodził się z prokuratorem generalnym, że zaskarżone przepisy są regulacją o charakterze normatywnym, zawierają bowiem normy generalne i abstrakcyjne. Nie podzielił natomiast innych jego zastrzeżeń i zaskarżonych fragmentów regulaminu nie uchylił.

Właśnie z tego powodu, że Naczelna Rada Adwokacka nie jest organem państwowym, tym bardziej centralnym, TK nie ma kompetencji do jej oceny w trybie zainicjowanym wnioskiem prokuratora generalnego – wskazał w uzasadnieniu TK, dodając, że adwokatura jest powołana do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa. Jest ona zorganizowana na zasadach samorządu zawodowego.

Postanowienie zapadło na posiedzeniu niejawnym w składzie: sędziowie Michał Warciński (przewodniczący) i Zbigniew Jędrzejewski oraz prezes TK Julia Przyłębska. ©?

Sygn. akt U 4/17

Opinia dla „Rzeczpospolitej"

prof. Maciej Gutowski - dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Poznaniu

To dobre orzeczenie. Trafnie akcentuje, że uchwała NRA nie jest prawem wydanym przez centralne organy państwowe, więc Trybunał Konstytucyjny nie ma uprawnień do badania jej zgodności z konstytucją. Ponadto, określenie przez NRA transparentnych zasad wyłączających dowolność prowadzenia depozytu adwokackiego jest w interesie klientów fiskusa, bo gdzie pojawiają się pieniądze, tam jest także ryzyko nieprawidłowości. Poza tym to nie uchwała NRA, lecz kodeks cywilny, z zasadą swobody umów i regulacją umowy depozytu, jest podstawą zawierania tej umowy. Nie trzeba więc badać instytucji depozytu adwokackiego, lecz sposób korzystania z niej przez adwokatów. To właśnie NRA starała się uczynić z pomocą ewidentnie proobywatelskiej uchwały, ustalającej zasady prowadzenia depozytu i sposób postępowania adwokata z finansami jego klienta.

Trybunał Konstytucyjny nie ma podstaw do badania wewnętrznych przepisów (tutaj: uchwał) samorządu adwokackiego – stwierdził w najnowszym orzeczeniu. Mimo uszczypliwości części mediów pod adresem niezależności TK ten wyrok jest niewątpliwie korzystny dla nie mniej krytycznej adwokatury.

Czytaj także: Depozyt adwokacki w Trybunale

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawnicy
Awans prokuratora szykanowanego za Ziobry i Święczkowskiego
Prawo karne
Prokuratura przeszukała dom Zbigniewa Ziobry. "Okien nie wybijano"
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe