Adwokaci zamordowani w Auschwitz-Birkenau

27 stycznia 2015 r. przypada 70-ta rocznica wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Ta niezwykle ważna chwila powinna być okazją, aby w przestrzeni publicznej przypomnieć o adwokatach więzionych i zamordowanych w niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych. W związku z rocznicą ostatnie Nadzwyczajne Zgromadzenie Izby Adwokackiej w Warszawie przyjęło uchwałę w sprawie uczczenia pamięci tych Adwokatów.

Zgromadzenie przypomniało że „w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, tak jak i w innych niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych, były wie?zione i zostały zamordowane tysia?ce adwokatów - obywateli II Rzeczypospolitej, zarówno narodowos´ci polskiej jak i innych narodowos´ci, którzy wykazywali sie? heroiczna? postawa? w obliczu niemieckiego nazistowskiego totalitaryzmu". Uznało „Ich postawe? za wzór moralny dla obecnych i przyszłych pokolen´ adwokatów" i zaapelowało, aby „Adwokatura piele?gnowała Ich pamie?c´". Należy w tym miejscu podkreślić, że przeważającą liczbę zamordowanych adwokatów stanowili adwokaci narodowości polskiej i żydowskiej.

Zgromadzenie zaapelowało ponadto do Prezydium NRA, aby „przyznało pos´miertnie Odznake? Adwokatura Zasłuz˙onym adwokatom - obywatelom II Rzeczypospolitej, zarówno wie?zionym, jak i wie?zionym i zamordowanym w niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych, zarówno narodowos´ci polskiej jak i innych narodowos´ci, zarówno tym znanym jak i tym nieznanym z imienia i nazwiska".

Warszawscy adwokaci jednoznacznie przeciwstawili sie? także uz˙ywaniu w debacie publicznej i w publicystyce okres´lenia „polskie obozy koncentracyjne" i uznali za włas´ciwe uz˙ywanie okres´lenia „niemieckie nazistowskie obozy koncentracyjne".

Przyjęcie tej uchwały to krok w bardzo dobrym kierunku. Należy mieć nadzieję, że Adwokatura warszawska, a w ślad za nią i cała Adwokatura Polska, rozpoczyna powrót do swojej polityki historycznej. Gorącym orędownikiem przypominania o chlubnych dziejach Palestry był Ś. P. adwokat Stanisław Mikke, który zginął w katastrofie smoleńskiej. To z jego inicjatywy w 2000 r. Prezydium NRA przyznało pośmiertnie Odznakę Adwokatura Zasłużonym adwokatom zamordowanym w 1940 r. w Katyniu i w innych sowieckich miejscach kaźni. Wezwanie przez Zgromadzenie Izby Warszawskiej Prezydium NRA do analogicznego uhonorowania adwokatów zamordowanych przez Niemców w obozach koncentracyjnych jawi się w tym kontekście jako dopełnienie aktu z 2000 r.

Przyjęcie omawianej uchwały pokazuje, że adwokaci wracają do swoich korzeni i są z nich dumni. Jest to doskonała okazja, aby w przestrzeni publicznej przypomnieć o patriotyzmie wielu pokoleń polskich adwokatów i o tym, że zawsze służyli oni wiernie Ojczyźnie.

Do rangi symbolu urasta w tym kontekście postać adwokata Henryka Krajewskiego, członka rządów powstańczych w czasie Powstania Styczniowego i zesłańca syberyjskiego, którego imieniem nazwana jest dziś jedna z sal w siedzibie Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. Należy przypominać także o adwokatach skupionych w Kołach Obrońców Politycznych, którzy w gorącym okresie rewolucji 1905 r. w Warszawie i w kilku innych miastach zaboru rosyjskiego z poświęceniem bronili polskich patriotów przed carskimi sądami.

To także adwokaci w dużej mierze przyjęli na siebie trud odbudowywania wolnej Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., działając chociażby w Komisji Kodyfikacyjnej RP, czy współtworząc życie kulturalne, naukowe i polityczne II Rzeczypospolitej.

Jednak prawdziwą próbą dla Adwokatury Polskiej była druga wojna światowa. Była ona dla polskich adwokatów hekatombą. Badacze dziejów Adwokatury - Adam Redzik i Tomasz J. Kotliński - w swojej książce „Historia Adwokatury" wskazują, że w czasie wojny zginęło w Polsce z rąk niemieckich i sowieckich okupantów ok. 60 % adwokatów i ponad 90 % aplikantów adwokackich. Ginęli w niemieckich obozach koncentracyjnych, sowieckich łagrach i na polach bitew. Ich śmierć pozostawiła po sobie pustkę, której nie dało się zapełnić. Mimo to Adwokatura Polska z największym trudem odbudowała się w okresie powojennym, zaś wielu adwokatów broniło swoich klientów z największym osobistym poświęceniem w procesach politycznych okresu komunizmu.

Dziś w przestrzeni publicznej rzadko pisze się o adwokatach jako o patriotach. Tymczasem jest to środowisko, któremu nadal leży na sercu dobro Ojczyzny. Tak było zawsze w przeszłości, tak jest i teraz. Dewizą Adwokatury jest: „Wierność Polsce, obrona praw i wolności obywatelskich, pomoc potrzebującym".

Oczywiście patriotyzm współczesnych adwokatów przejawia się inaczej niż w czasach wojennych - przede wszystkim poprzez obronę praw i wolności obywatelskich, ale także poprzez współuczestnictwo w procesie tworzenia dobrego prawa i monitorowania jego społecznych skutków, poprzez organizowanie akcji porad prawnych pro bono dla najuboższych, czy poprzez inicjowanie debaty w wielu istotnych społecznie kwestiach. Chociaż więc jest wiele prawdy w powszechnym przekonaniu, że adwokaci to indywidualiści, to jednak niezwykle istotny jest dla nich wymiar wspólnotowy ich aktywności. W końcu jest to testament tych naszych Koleżanek i Kolegów, którzy zginęli za wolną Polskę.