Przepisy prawa przewidują wiele form zatrudnienia, do których zasadniczo nie stosuje się przepisów kodeksu pracy. Wśród nich można wskazać w szczególności praktyki absolwenckie, wolontariat oraz zatrudnienie w formach cywilnoprawnych (np. na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjnej). Jedynie w zakresie określonym w odrębnych regulacjach (np. art. 4 ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich; DzU nr 127, poz. 1052) do wskazanych stosunków prawnych znajdują zastosowanie enumeratywnie wskazane regulacje kodeksu pracy. W pozostałym zakresie stosunki te podlegają cywilnoprawnej swobodzie umów. Dlatego też o charakterze i warunkach zatrudnienia nie będzie świadczyć tylko ustawa, ale i sama treść indywidualnego kontraktu.
Ponieważ żaden z przepisów wprowadzających wskazane formy nie zawiera szczególnych uregulowań dla zatrudniania osób posiadających status studenta, charakter umowy nie będzie zdeterminowany przez fakt odbywania studiów. Status ten nie będzie także kryterium decydującym o możliwości zawarcia określonej umowy. Wyłącznie w przypadkach wskazanych w odrębnych regulacjach może dochodzić do ograniczenia kręgu podmiotów które zatrudniają, bądź są zatrudniane w danej formie (np. art. 2 ust. 1 ustawy o praktykach absolwenckich).
Jednakże, niezależnie od formy zatrudnienia świadczona praca nie może posiadać cech charakterystycznych dla stosunku pracy określonych w art. 22 § 1 k.p. Jeżeli praca świadczona byłaby na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, niezależnie od nazwy zawartej przez strony umowy dojdzie do zatrudnienia na podstawie stosunku pracy.
