"Rz": Jakie znaczenie miała dla Polski Bitwa Warszawska?

Profesor Grzegorz Nowik z Instytutu Studiów Politycznych PAN i Muzeum Józefa Piłsudskiego, historyk dziejów najnowszych:

Gdyby nie ona, nie byłoby dzisiaj Polski takiej, jaka jest. Józef Piłsudski, który znał Rosję jak mało kto, wiedział, że cel odbudowania państwa w kształcie nawiązującym do dawnej Rzeczypospolitej Jagiellonów, w której żyli wolni z wolnymi, równi z równymi i zacni z zacnymi, stoi w całkowitej sprzeczności z założeniami polityki bolszewickiej Rosji. Konflikt między tymi dwoma państwami miał charakter nie tylko polityczny – terytorialny, ale przede wszystkim ideologiczny, starcia z wizją światowej proletariackiej rewolucji. Tej wojny nie można było w żaden sposób uniknąć. Józef Piłsudski wiedział też, że nie będzie już lepszego momentu niż ten, kiedy Rosja osłabiona przegraną w I wojnie światowej była dodatkowo wstrząsana wojną domową. Gdyby Piłsudskiemu nie udało się 11 listopada wrócić do Warszawy, nie wiem, czy inny polityk byłby w stanie doprowadzić do takiego konsensusu i wykrzesania sił witalnych z narodu.

A gdybyśmy tę wojnę przegrali?

Zapewne podzielilibyśmy los Azerbejdżanu i Gruzji, gdzie Sowieci wymordowali elity intelektualne i wojskowe, albo państw bałtyckich, w których podobna zbrodnia dokonała się 20 lat później. Bez dwudziestu lat niepodległości, w którym nadrabialiśmy zaległości w budowaniu struktur państwa, kształtowaniu świadomości państwowej, bylibyśmy dziś na takim poziomie jak Ukraina i Białoruś, które dopiero teraz mozolnie budują swoją państwowość.