Rząd oszczędza na najmłodszych

Do 2,3 mln zmalała liczba najmłodszych otrzymujących w 2013 r. zasiłki rodzinne – wynika z danych resortu pracy, do których dotarła „Rz". Zostaną one oficjalnie zaprezentowane pod koniec maja.

Stało się tak mimo, że rząd podniósł w listopadzie 2012 r. – pierwszy raz po ośmiu latach od momentu uruchomienia obecnego systemu wspierania rodzin – kryterium dochodowe uprawniające do pomocy. Wzrosło jednak zaledwie o 6,9 proc. – z 504 do 539 zł netto na osobę w rodzinie. W listopadzie tego roku przewidziana jest kolejna podwyżka.

Z danych ministerstwa wynika także, iż po wprowadzeniu od stycznia ubiegłego roku kryterium dochodowego uprawniającego do becikowego (wynosi 1922 zł) prawo do niego straciło aż 100 tys. rodziców.

Gdy becikowe było wypłacane bez względu na dochód, otrzymywało je ponad 97 proc. rodziców. Na przykład w 2012 r. wypłacono je na 373,1 tys. urodzonych dzieci, a w tym czasie urodziło się ich 386 tys. W ubiegłym roku becikowe otrzymało zaledwie 276 tys. osób. Biorąc pod uwagę, że w tym czasie przyszło na świat 372 tys. dzieci, wsparcie trafiło do zaledwie 74 proc. rodzin. Budżet zaoszczędził na tym ok. 100 mln zł.

To niejedyne oszczędności pochodzące ze zmniejszenia wsparcia dla najmłodszych. Jak wynika z ministerialnego zestawienia, wydatki na świadczenia rodzinne wyniosły w ubiegłym roku zaledwie 7,4 mld zł. To o 700 mln zł mniej niż w 2004 roku. Nie tylko zatem nie nadążają one za rosnącą zamożnością, ale wręcz nominalnie spadają.

Jeśli weźmiemy pod uwagę, że w tym czasie nasze PKB wzrosło o niemal połowę, widać, jak bardzo maleje to wsparcie. W 2004 r. wydatki na świadczenia rodzinne wyniosły 0,9 proc. PKB, w ubiegłym roku zaledwie 0,45 proc.

Taka polityka wydaje się kontrowersyjna w świetle międzynarodowych zestawień dotyczących demografii i wsparcia dla rodzin. Bank Światowy np. zaprezentował w ubiegłym miesiącu dane, z których wynika, że – odliczając państwa-miasta, takie jak Hongkong, San Marino czy Singapur, Polska zajmuje na świecie pod względem dzietności czwarte miejsce od końca.

Inne kraje europejskie stosują niemal powszechnie system wpierania rodzin zasiłkami. Na przykład u naszego zachodniego sąsiada wynoszą one 180 euro miesięcznie na jedno dziecko, a we Francji dla rodziców posiadających co najmniej dwoje potomstwa – 127 euro. Dla tych, którzy wychowują ich czworo, zasiłek to 452 euro miesięcznie. Do tego dochodzi jeszcze wiele uprawnień – na przykład rodzina wychowująca dziecko do trzeciego roku życia otrzymuje dodatkowo 182 euro miesięcznie (tutaj obowiązuje już kryterium dochodowe).

Prof. Bożenna Balcerzak-Paradowska z Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych zwraca uwagę, że Polska wyraźnie źle wyróżnia się na tym tle. – Nie jesteśmy dla rodzin specjalnie hojni, a biorąc pod uwagę naszą sytuację demograficzną, wydaje się to co najmniej dyskusyjne – wskazuje.

Potwierdzają to międzynarodowe porównania. Jak pisaliśmy w ubiegłym miesiącu, z ostatnich danych OECD wynika, że w ponad 30 najlepiej rozwiniętych krajach świata skupionych w tej organizacji średnio przeznacza się na politykę rodzinną 2,6 proc. PKB. Najwięcej w Irlandii, Wielkiej Brytanii i wymienianej już Francji. Tam wydatki te oscylują wokół 4 proc. PKB. Do grona tych krajów zbliżają się Węgry pod rządami Viktora Orbána. Polska wydaje na wsparcie rodzin 1,6 proc. PKB.

Ireneusz Jabłoński z Centrum im. Adama Smitha zwraca uwagę nie tylko na niewielką pomoc, jaka płynie do rodzin ze strony państwa. Podkreśla, że rząd nadmiernie opodatkowuje rodziny. – Jeśli już im nie pomagamy, to przynajmniej zostawmy pieniądze w kieszeniach rodziców – apeluje.