Osiemnaście dni konduktów i pogrzebów

Trudno mi dziś nawet powiedzieć, w ilu uczestniczyłem w tym czasie pogrzebach – mówi Karol Karski, poseł PiS. – Było to czymś niezwykłym, że pogrzeby osób bliskich stały się czymś, czego doznawaliśmy wtedy codziennie przez trzy tygodnie. Oswoiliśmy się z brzemieniem marsza pogrzebowego, ale jednocześnie pozostawało poczucie ogromu majestatu śmierci. Byłem na pogrzebie Lecha i Marii Kaczyńskich, moich kolegów z PiS m.in. Oli Natalli-Świat, a także wiceministra spraw zagranicznych Andrzeja Kremera, posłanek Izabeli Jarugi-Nowackiej i Jolanty Szymanek-Deresz. Na tym ostatnim pogrzebie podszedł do mnie były prezydent Aleksander Kwaśniewski i powiedział, że ten ból, który teraz wszyscy niezależnie od podziałów politycznych przeżywamy, łączy nas.

Pierwsze do kraju wróciły szczątki prezydenta, potem jego małżonki. 13 kwietnia metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz ogłosił, że para prezydencka zostanie pochowana na Wawelu. Wcześniej brano pod uwagę także inne lokalizacje, m.in. Powązki oraz warszawską katedrę św. Jana.

Kontrowersje wokół Wawelu

Postanowienie, że para prezydencka ma spocząć w wawelskiej krypcie, podzieliło komentatorów i opinię publiczną. Przed krakowską kurią manifestowali przeciwnicy i zwolennicy pochowania pary prezydenckiej w tym miejscu. „Zostawmy Wawel królom!" – skandowali ci pierwsi. Drudzy odpowiadali: „Dajcie odpoczywać w pokoju".

Kuria krakowska podkreślała, że decyzja jest ostateczna i została podjęta po rozmowie ze stroną rządową oraz z rodziną Marii i Lecha Kaczyńskich.

14 kwietnia przyleciał z Moskwy samolot z ciałami 30 ofiar, m.in. szefa NBP Sławomira Skrzypka, wicemarszałków Sejmu Krzysztofa Putry (PiS) i Jerzego Szmajdzińskiego (SLD), szefa Kancelarii Prezydenta Władysława Stasiaka, prezydenckiego ministra Pawła Wypycha, szefa PKOl Piotra Nurowskiego, dyrektora protokołu dyplomatycznego MSZ Mariusza Kazany, wiceministra kultury Tomasza Merty.

Trumny ze szczątkami prezydenckich ministrów zostały wystawione na parterze Pałacu Prezydenckiego w Sali Hetmańskiej.

W czwartek 15 kwietnia do Polski wróciły ciała 34 ofiar, m.in. Ryszarda Kaczorowskiego, ostatniego prezydenta RP na uchodźstwie (jego trumna została wystawiona na widok publiczny w Belwederze), rzecznika praw obywatelskich Janusza Kochanowskiego, prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Janusza Kurtyki, parlamentarzystów PO Grzegorza Dolniaka i Sebastiana Karpiniuka, prezesa Wspólnoty Polskiej i posła Macieja Płażyńskiego (trumna z jego ciałem w piątek została wystawiona na widok publiczny w warszawskim Domu Polonii).

W piątek 16 kwietnia sprowadzono do Polski kolejnych osiem ciał, m.in. szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gen. Franciszka Gągora, Ewy Bąkowskiej, posła Przemysława Gosiewskiego (PiS), ks. prałata Bronisława Gostomskiego, posłanki Izabeli Jarugi-Nowackiej (Lewica), ks. Zdzisława Króla, plastyka Wojciecha Seweryna, aktora Janusza Zakrzeńskiego.

Tego dnia odbył się pierwszy pogrzeb. Na Starych Powązkach w Warszawie pochowano wiceministra obrony Stanisława Jerzego Komorowskiego. W sobotę pochowano w Spale gen. Tadeusz Buka – dowódcę Wojsk Lądowych.

Trumny z ciałami pary prezydenckiej zostały przetransportowane samolotem do Krakowa w niedzielę 18 kwietnia. Odbyła się msza święta w bazylice Mariackiej.

Wulkan zatrzymał delegacje

Eucharystii miał przewodniczyć specjalny wysłannik papieża kard. Angelo Sodano, jednak nie dotarł do Krakowa z powodu pyłu wulkanicznego, który po erupcji na Islandii sparaliżował przestrzeń powietrzną nad Europą. Kardynała Sodano zastąpił kard. Stanisław Dziwisz.

Wybuch wulkanu przeszkodził nie tylko papieskiemu wysłannikowi. Chęć wzięcia udziału w uroczystościach zapowiedzieli przedstawiciele 99 państw, (m. in. prezydenci USA, Francji, Niemiec, Rosji, przedstawiciele organizacji międzynarodowych, monarchowie z Hiszpanii, Monako, Luksemburga, Danii, Norwegii i Szwecji), ale w Krakowie pojawiło się tylko 18 delegacji. Udział odwołali m.in. Barack Obama, szef Komisji Europejskiej José Manuel Barroso, prezydent Nicolas Sarkozy i kanclerz Niemiec Angela Merkel.

Wśród tych, którzy pojawili się na ostatnim pożegnaniu prezydenckiej pary, byli m.in. prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew oraz głowy państw Niemiec, Ukrainy, Czech, Litwy. Ogromną determinację, by dotrzeć na pogrzeb swojego bliskiego politycznego przyjaciela, wykazał prezydent Gruzji Micheil Saakaszwili. Do Krakowa przyleciał z Waszyngtonu, przesiadając się w Rzymie, Turcji i na Ukrainie. Nie zdążył na uroczystości w bazylice Mariackiej.

Z lotniska Balice udał się od razu na Wawel, gdzie pochowano Lecha i Marię Kaczyńskich.

Następnego dnia, 19 kwietnia, w Świątyni Opatrzności Bożej odbył się pogrzeb ostatniego prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego. Na Powązkach pochowano prezesa NBP Sławomira Skrzypka.

20 kwietnia pochowano: Władysława Stasiaka (na Powązkach), rzecznika praw obywatelskich Janusza Kochanowskiego (w Częstochowie), wicemarszałka Sejmu z PiS Krzysztofa Putrę (w Białymstoku), wicemarszałka Sejmu z SLD Jerzego Szmajdzińskiego (w warszawskim Wilanowie), posła PiS Zbigniewa Wassermanna (w Krakowie), wiceministra kultury Tomasza Mertę (w Warszawie). 21 kwietnia żegnano: posła Macieja Płażyńskiego (w Gdańsku), posła PiS Przemysława Gosiewskiego (na Powązkach), aktora Janusza Zakrzeńskiego (na Powązkach), gen. Franciszka Gągora (na Powązkach), szefa BBN Aleksandra Szczygłę (na Powązkach), Annę Walentynowicz (w Gdańsku), wiceministra spraw zagranicznych Andrzeja Kremera (na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie).

22 kwietnia odbyły się pochówki kolejnych 11 osób, m. in.: posła PO Grzegorza Dolniaka (w Będzinie), posłanki Lewicy Izabeli Jarugi-Nowackiej (na Powązkach), ministra z Kancelarii Prezydenta Pawła Wypycha (na warszawskim Cmentarzu Bródnowskim), wicemarszałek Senatu z PO Krystyny Bochenek (w Katowicach).