Francusko-niemiecką inicjatywę Francois Hollande ujawnił na konferencji w Pałacu Elizejskim kilka godzin przed odlotem do ukraińskiej stolicy. Jej szczegółowe założenia w czwartek pozostawały jednak poufne. Wiadomo jedynie, że Hollande oraz z Angela Merkel będą się domagali w piątek od Władimira Putina zatwierdzenia na piśmie szczegółowego planu, który dzień wcześniej mieli uzgodnić z ukraińskim prezydentem. To lekcja z wcześniejszych prób porozumienia z Putinem, który później nie dotrzymywał przyjętych ustnie zobowiązań.

Umowa ma zakładać utrzymanie „spójności terytorialnej" Ukrainy, choć nie jest jasne, czy obejmuje to również Krym. W czasie konferencji prasowej Hollande zapowiedział także, że Francja „nie opowiada się za przyjęciem Ukrainy do NATO". Z naszych informacji wynika, że podobne stanowisko podzielają Niemcy. To może się okazać jednym z kluczowych elementów porozumienia.

– Jeśli chce się coś uzyskać od Moskwy, trzeba dać coś w zamian. Zobowiązanie prezydenta Poroszenki odłożenia starań o przystąpienie do sojuszu atlantyckiego mogłoby otworzyć ciekawe perspektywy porozumienia – mówi „Rz" zachodni dyplomata.

Innym elementem umowy jest rezygnacja z dostaw broni dla Kijowa. Na początku tego tygodnia Merkel zapowiedziała, że Niemcy uzbrojenia dostarczać nie będą, bo „konflikt może być rozwiązany tylko drogą dyplomatyczną". W czwartek to samo powiedział Hollande.

– Możliwe są dwa scenariusze. Jeden z nich zakłada uzbrajanie Ukraińców, skoro sama Rosja dostarcza broń separatystom. Francja jednak nie zgadza się na taką logikę. Drugie rozwiązanie to negocjacje, powrót do dyplomacji – powiedział francuski przywódca. Ale też ostrzegł, że tej opcji „nie można przedłużać bez końca".

W środę w czasie przesłuchań w Kongresie USA kandydat na sekretarza obrony Ashton Carter przyznał, że „skłania się" ku dostarczeniu śmiercionośnego uzbrojenia, które „pozwoli Ukraińcom się bronić". Ostateczną decyzję podejmie jednak Barack Obama po spotkaniu we wtorek w Waszyngtonie z kanclerz Merkel. To oznacza, że jeśli Putin odrzuci francusko-niemiecką ofertę, Ameryka zasadniczo zwiększy zaangażowanie na Ukrainie.

– Rosjanie obawiają się, że wydarzenia na Ukrainie to amerykański spisek. Kusi mnie, żeby im powiedzieć: rozwiążmy tę sprawę między nami, Europejczykami – oświadczył Hollande.

Sekretarz stanu John Kerry był w czwartek w Kijowie, ale późnym popołudniem usłyszeliśmy w ambasadzie USA na Ukrainie, że „wciąż nie jest jasne, czy przyłączy się do rozmów Merkel, Hollande'a i Poroszenki". Wiadomo było natomiast, że Kerry nie poleci następnego dnia  do Moskwy na rozmowy kanclerz i prezydenta z Putinem.

Niemcy i Francuzi nie konsultowali także oferty z innymi europejskimi przywódcami. Dopiero w czwartek rano szef dyplomacji Niemiec Frank-Walter Steinmeier poleciał najpierw na Łotwę, która przewodzi Unii, a potem do Polski, aby osobiście przedstawić niemiecko-francuską propozycję. Dowiedzieli się o niej szef MSZ Grzegorz Schetyna oraz prezydent Bronisław Komorowski. Przywódcy żadnego innego kraju, w tym Wielkiej Brytanii, nie otrzymali takiej informacji.

– Nasz plan nie będzie zaprezentowany opinii publicznej, dopóki nie pozna go Władimir Putin – twierdzą niemieccy dyplomaci.

Mamy wojnę, która bardzo szybko może się stać wojną totalną – uważa Hollande

Po rozmowach w czwartek wieczorem w Kijowie Merkel i Hollande wrócili do swoich krajów, bo – zdaniem naszych rozmówców – pani kanclerz „nie lubi spać gdzie indziej niż w swoim mieszkaniu". Wprost z Berlina i Paryża polecą w piątek do Moskwy.

Do tej pory Merkel, w przeciwieństwie do Hollande'a, unikała wyjazdu do Moskwy. Nie chciała, aby taka inicjatywa została propagandowo wykorzystana przez Putina. Tym razem zrobiła jednak wyjątek z powodu gwałtownego zaostrzenia działań wojennych na wschodzie Ukrainy.

– Musimy być pewni, że wykorzystaliśmy wszelkie możliwości dyplomatyczne, zanim sytuacja w terenie całkowicie wymknie się spod kontroli – tłumaczył w Warszawie Steinmeier.

– W ciągu paru miesięcy w sposób niezauważalny przeszli od sporu do konfliktu, a teraz wojny. Wojny, która wkrótce może się okazać wojną totalną – ostrzegł Hollande. Źródła wywiadowcze obawiają się, że ofensywa separatystów w rejonie węzła kolejowego Debalcewo może się przekształcić w próbę zbudowania połączenia lądowego między Krymem i Rosją.

Ale to niejedyny powód nagłej inicjatywy Merkel i Hollande'a. Innym jest katastrofalna sytuacja gospodarcza Ukrainy.

– Na rynku wybuchła panika z powodu trwających walk w Donbasie – przyznała w czwartek prezes ukraińskiego banku centralnego Waleria Gontariewa.