Bezpodstawnie wzbogacony zwróci zapłatę

Pracownik w styczniu 2009 r. uległ wypadkowi przy pracy. Przeciwko pracodawcy (naszemu czytelnikowi) dochodzi roszczeń finansowych na drodze sądowej. Po okresie leczenia przebywa na zasiłku rehabilitacyjnym, a ZUS nie wypowiedział się na temat możliwości jego powrotu do pracy. Sąd przyjął sprawę do rozpatrzenia i obecnie toczy się postępowanie.

Wyznaczono już kolejne posiedzenie, a sprawa zmierza do rozstrzygnięcia, mimo że nie można jeszcze stwierdzić, jakie świadczenie poszkodowany otrzyma z ZUS. W związku z powyższym czytelnik pyta, czy jeżeli sąd uzna, że pracodawca (odpowiadając na zasadzie ryzyka) ma zapłacić odszkodowanie, to po wypłaceniu odszkodowania przez ZUS ma on wystąpić na drogę sądową o zwrot tych pieniędzy.

[srodtytul]Ryzyko przedsiębiorcy[/srodtytul]

Opis stanu faktycznego pozwala przyjąć, iż pracownik czytelnika uległ wypadkowi przy pracy (co jest warunkiem koniecznym wypłaty odszkodowania przez ZUS), a roszczenia cywilnoprawne skierowane przeciw niemu są oparte na zasadzie ryzyka.

To sugeruje, iż czytelnik prowadzi przedsiębiorstwo wprawiane w ruch siłami przyrody – co jest warunkiem odpowiedzialności przedsiębiorcy za szkody powstałe w związku z działalnością przedsiębiorstwa na zasadzie ryzyka (art. 435 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link]). Zakres odpowiedzialności obejmuje przy tym wszelkie koszty wynikłe z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (art. 444 k.c.).

Przedsiębiorca może zatem zostać pociągnięty do odpowiedzialności odszkodowawczej przez każdą osobę, która poniosła szkodę w wyniku działalności przedsiębiorstwa, w tym także przez pracownika, i to pomimo uzyskania świadczeń od ZUS.

Konieczne w toku procesu będzie wykazanie, że szkoda powstała w wyniku działalności przedsiębiorstwa, innymi słowy – wykazanie związku przyczynowego między działalnością przedsiębiorstwa a powstaniem szkody.

Należy jednak podkreślić, że roszczenia wobec pracodawcy mają co do zasady charakter uzupełniający w stosunku do świadczeń wypłacanych przez ZUS.

Trzeba teraz poddać analizie przepisy określające zasady ustalenia odszkodowania wypłacanego przez ZUS. Umieszczono je w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=209271A38390D861083D48FA708B4047?id=327997]ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Uszczerbek na zdrowiu[/srodtytul]

Zgodnie z treścią art. 6 ust.1 pkt 1 ustawy ubezpieczonemu, który uległ wypadkowi przy pracy skutkującemu stałym lub długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu, należy się jednorazowe odszkodowanie. Sposób jego obliczenia wskazano w art. 12 ustawy.

Generalną zasadą jest przyjęcie do wymiaru odszkodowania kwoty stanowiącej 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy jeden procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Istotne jest, że oceny stopnia uszczerbku (a zatem i wymiaru odszkodowania) dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji (art. 11 ust. 4 ustawy).

Zasadne jest rozważenie wzajemnych relacji pomiędzy odszkodowaniem dochodzonym przez pracownika na zasadach przewidzianych w kodeksie cywilnym a odszkodowaniem wypłacanym na mocy ustawy.

W pierwszej kolejności trzeba zauważyć, iż do wypłacenia odszkodowania z ZUS może dojść po stosunkowo długim czasie – po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Nadto wysokość takiego odszkodowania jest ustalana na podstawie sztywnych, określonych w ustawie, zasad.

Także ewentualne dalsze świadczenia (np. renta) zostaną ustalone na podstawie ostatnio uzyskiwanych przez pracownika dochodów.

[srodtytul]Lepsza rekompensata[/srodtytul]

Tymczasem występując z pozwem o odszkodowanie na drodze cywilnej, pracownik ma teoretycznie możliwość uzyskania wyższej kwoty pokrywającej dodatkowo szkody związane np. z pogorszeniem się sytuacji materialnej na skutek odniesionych obrażeń w stosunkowo krótkim czasie.

Jednakże z uwagi na fakt, iż roszczenia wobec pracodawcy mają charakter uzupełniający w stosunku do świadczeń wypłacanych przez ZUS, czytelnik powinien wnosić o zawieszenie postępowania do czasu ustalenia wymiaru świadczeń z ZUS.

Ewentualne bowiem ustalenie wysokości uzupełniającego odszkodowania od pracodawcy możliwe będzie dopiero po dokonaniu takiego wymiaru.

[b]Jeżeli jednak doszłoby do wydania prawomocnego wyroku, a następnie ostatecznego ustalenia wysokości odszkodowania wypłacanego przez ZUS, wydaje się możliwe żądanie przez pracodawcę częściowego zwrotu wypłaconych na podstawie ewentualnego orzeczenia sądowego[/b] na rzecz pracownika kwot na mocy przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

[ramka][b]Uwaga[/b]

Odpowiedzialność przedsiębiorcy jest wyłączona w przypadku, kiedy do zdarzenia doszło wskutek działania siły wyższej lub wyłącznej winy poszkodowanego. [/ramka]