To zgodne stanowisko praktyków, których zapytaliśmy o tę kwestię i sposób radzenia sobie z problemem.
Przepisy są, ale...
W sprawie rozwodowej naszego czytelnika od listopada sędzia nie rozpatrzył jego wniosku o uregulowanie kontaktów z dziećmi na czas procesu, mimo trzech pisemnych ponagleń i jeszcze jednego do przewodniczącego wydziału.
Czytaj też: Powolnemu sędziemu czasem trzeba się naprzykrzać
Zgodnie z przepisami sąd zabezpiecza kontakty z dziećmi na rozprawie, a w przypadkach niecierpiących zwłoki na posiedzeniu niejawnym, co w czasie epidemii jest zresztą normą. Ustawowy termin do wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wynosi miesiąc, a tydzień w przypadkach nagłych i kiedy postanowienie wydawane jest na posiedzeniu niejawnym.
Jak widać, przepisy nie zawsze wystarczą. Czytelnik nie wie, co może jeszcze zrobić: czy ma pisać do Ministerstwa Sprawiedliwości, Kancelarii Prezydenta czy rzecznika praw dziecka, czy wszcząć sądową procedurę na przewlekłość. Reakcja tych urzędów wymaga jednak czasu, choćby na przeanalizowanie sprawy.
Anisa Gnacikowska, adwokatka zajmująca się sprawami rodzinnymi, wskazuje, że skarga na bezczynność bywa skuteczna, tym bardziej że składana jest za pośrednictwem opieszałego sądu, który dostaje sygnał, że strona postępowania ma zastrzeżenia, i zwykle już od tej chwili sędzia przyśpiesza podejmowanie czynności w sprawie.
Adwokat Dariusz Pluta raczej nie sięga po ten formalny środek. Stara się kolejnymi pismami zachęcić sąd do podejmowania czynności. Wychodzenie ze sprawą na zewnątrz może zrażać sędziego, a opieszałość nie jest podstawą do wyłączenia sędziego.
Gorzej z wykonaniem
Z kolei Joanna Szekowska-Krym, sędzia wizytator w SO w Warszawie, wskazuje, że np. po naruszeniu terminu na wydanie tymczasowego zabezpieczenia i braku reakcji na kolejne pisma, w tym do przewodniczącego wydziału, można złożyć podobne pismo do prezesa sądu, który zarządzi zbadanie przebiegu sprawy na postawie jej akt (pewnie dokona tego sędzia wizytator) i w razie zaniedbań zwróci uwagę sędziemu. Co ważne, prezes ma tylko miesiąc na rozpoznanie skargi.
– Tyle się mówi o niezawisłości sędziego, ale nie rozciąga się ona na zaniedbania sędziów, które powinien wychwycić nadzór administracyjny w sądach, a taka sprawa jak jak ta wymaga jego uruchomienia – ocenia wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta.
Gdy ów nadzór szwankuje, jest jeszcze skarga na przewlekłość.
Nie ma ściśle określonego czasu przewlekłości, a ustawa o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki stanowi, że dochodzi do niej, gdy postępowanie trwa dłużej, niż to konieczne do wyjaśnienia okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia. W wielu postępowaniach są konkretne terminy na rozpoznanie danej kwestii, choć nie są bezwzględne i mają charakter instrukcyjny dla sądów, które traktują je często elastycznie. Ale w razie skargi to sąd ma się wytłumaczyć, że jego opóźnienie było uzasadnione.
Skargę na przewlekłość (ona już musi wypełnić rygory pisma procesowego) składa się do sądu, przed którym toczy się postępowanie, a rozpoznaje ją sąd przełożony.
Skarga jest obłożona opłatą 200 zł, ale osoba niezamożna może wystąpić o zwolnienie z tego kosztu.
