Tak wynika z postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 kwietnia 2014 (sygn. akt I OZ 274/14).
Hektary, kamienica i troje dzieci
Pan K., który toczył spór z ministrem administracji i cyfryzacji, wystąpił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o przyznanie tzw. prawa pomocy w postaci darmowego pełnomocnika procesowego. Wyjaśnił, że nie stać go na wynajęcie radcy prawnego za 3-5 tys. zł, bo po opłaceniu stałych kosztów utrzymania jego rodzinie pozostaje na miesiąc kwota ok. 2400 zł. Rodzina to on, małżonka oraz troje uczących się dzieci. Pan K. nie pracuje zawodowo. Jak podał we wniosku utrzymuje się z wynajmu kilku mieszkań i jednego lokalu użytkowego w kamienicy będącej jego własnością. Źródłem utrzymania rodziny jest wynagrodzenie z pracy żony. W sumie mają 6 tys. zł miesięcznie. Oprócz kamienicy pan K. ma 62-metrowe mieszkanie, 2,4 ha ziemi rolnej i samochód.
WSA stwierdził, że ustanowienie darmowego adwokata lub radcy prawnego jest możliwe, gdy wnioskodawca wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania siebie i rodziny. Taki warunek stawia przepis art. 246 § 1 pkt 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sąd ustalił, że pan K. i jego rodzina zachowują płynność finansową mimo ponoszonych wydatków. Nie znalazł podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca nie jest w stanie udźwignąć kosztów wynajęcia radcy prawnego. Zwłaszcza, że zdaniem sądu nie sięgają one aż 3 tys. zł. Sąd wyraził też przypuszczenie, że dochody z wynajmu kamienicy są wyższe niż pan K. podał we wniosku i dlatego nie przedstawił on sądowi żadnych dokumentów na potwierdzenie swoich słów.
Sąd musi rozwiać wątpliwości
Rozpatrujący zażalenie pana K. Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał, że instytucja prawa pomocy ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób w bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe są pozbawione jakichkolwiek środków do życia lub środki te są tak bardzo ograniczone, że wystarczają najwyżej na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.
- Oceniając sytuację materialną strony, należy brać pod uwagę nie tylko jej dochody, ale również możliwości ich uzyskania. Należy uwzględnić także wydatki tej osoby, związane z koniecznym utrzymaniem – stwierdził NSA.
