Rząd płaci za neosędziów po 10 tysięcy euro. ETPCz skreślił polskie skargi

Europejski Trybunał Praw Człowieka postanowił skreślić z listy spraw skargi 22 polskich obywateli na rozpatrywanie ich spraw w Sądzie Najwyższym przez tzw. neosędziów. Polski rząd zawarł lub zobowiązał się zawrzeć z tymi osobami ugody, na mocy których wypłaci im odszkodowania.

Publikacja: 11.11.2024 15:46

Rząd płaci za neosędziów po 10 tysięcy euro. ETPCz skreślił polskie skargi

Foto: Adobe Stock

Sprawy cywilne lub karne z udziałem wnioskodawców – Polaków mieszkających w kraju i za granicą -  rozstrzygane były przez składy Sądu Najwyższego z udziałem neosędziów. Zdaniem skarżących naruszyło to ich prawo do rozpatrzenia sprawy przez „niezależny i bezstronny sąd ustanowiony ustawą” (artykułu 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka). 

Polski rząd bierze na siebie winę poprzedników i płaci odszkodowania

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu przyjął sprawy do rozpatrzenia, bo stwierdził, że naruszenia miały bardzo poważny charakter – dotykały istoty prawa do sprawiedliwego procesu. Jednak w 2024 r. do ETPCz wpływać zaczęły oświadczenia o ugodzie polubownej podpisane przez przedstawicieli rządu polskiego oraz skarżących. Na ich mocy skarżący zgodzili się zrzec wszelkich dalszych roszczeń wobec Polski w zakresie  faktów stanowiących podstawę ich wniosków. W zamian rząd zobowiązał się zapłacić każdemu z wnioskodawców 10 000 euro na pokrycie wszelkich szkód majątkowych i niemajątkowych, a także pokryć koszty i wydatki po przeliczeniu ich złotówki według kursu obowiązującego w dniu zapłaty. Wszystkie te należności mają być wolne od wszelkich podatków. Na zapłatę rząd ma trzy miesiące od daty powiadomienia o decyzji podjętej przez Trybunał w Strasburgu ws. wykreślenia skarg. Gdyby rząd zwlekał z zapłatą, wnioskodawcom należeć się będą odsetki do dnia zapłaty ustalone według stawki równej krańcowej stopie pożyczkowej Europejskiego Banku Centralnego w okresie zwłoki powiększonej o trzy punkty procentowe. Zapłata będzie stanowić ostateczne rozstrzygnięcie spraw.

Czytaj więcej

Neosędzia SN nie chce orzekać. Akta sprawy przekazał prezesowi Izby

Takie ugody rządowi udało się zawrzeć w 20 sprawach, co ETPCz ujawnił 7 listopada. Jedynie w sprawach Dudek i Lazur nie udało się dojść do porozumienia. W czerwcu 2024 r. rząd zaproponował jednostronną deklarację uznającą m.in. że doszło do naruszenie Artykułu 6 Konwencji dotyczącego prawa do niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowiony przez prawo i zaoferował zadośćuczynienie za wyrządzoną szkodę. Zwrócił się do Trybunału o skreślenie skarg , ale skarżący nie chcieli się na to zgodzić.

Trybunał przyjął do wiadomości ich argumentację, że decyzja o skreśleniu ich wniosków uniemożliwiłaby im ponowne otwarcie spraw przed sądami krajowymi. Zauważył jednak, że w przypadku wyroku skazującego pana Dariusza Lazura w sprawie karnej, który został podtrzymany przez Sąd Najwyższy, art. 540 § 3  Kodeksu postępowania karnego dopuszcza wznowienie postępowania przed sądami polskimi, jeżeli „potrzeba taka wynika z orzeczenia (rozstrzygnięcia)  organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez RP".

Czytaj więcej

Wznowienie postępowania z powodu "neosędziego"? Sąd nie czuje się związany wyrokiem ws. Wałęsy

Jeżeli chodzi o sprawę cywilną pana Henryka Dudka, Trybunał ustalił, że w polskim prawie nie przewidziano równoważnej procedury, która wyraźnie regulowałaby możliwość ubiegania się o wznowienie postępowania cywilnego po orzeczeniu organu międzynarodowego. Jednak w ocenie ETPCz, to państwo-strona Konwencji decyduje, "w jaki sposób najlepiej wdrożyć orzeczenie Trybunału, nie naruszając nadmiernie zasad res judicata lub pewności prawa w sporach cywilnych, w szczególności gdy takie spory dotyczą osób trzecich, których własne uzasadnione interesy muszą być chronione". Z drugiej strony, w ocenie Trybunału, skarżący nie udowodnił, iż wydanie w jego sprawie innego niż wyrok orzeczenia,  postawiłoby go w niekorzystnej sytuacji w zakresie możliwości ubiegania się o wznowienie postępowania cywilnego.

Z tych powodów, a także biorąc pod uwagę deklarowaną przez rząd kwotę odszkodowania, Trybunał uznał, że dalsze rozpatrywanie obu skarg w sprawach Dudek i Lazur nie jest już uzasadnione, a decyzja o skreśleniu ich nie narusza praw człowieka.rozp 

700 kolejnych skarg na orzeczenia neosędziów czeka w Strasburgu

Tym samym Trybunał podjął decyzję o skreśleniu 22 spraw z listy na podstawie art. 39 Konwencji.  To jednak zaledwie wierzchołek góry lodowej. Jak informują służby prasowe ETPCz, w aktach Trybunału znajduje się jeszcze około 700 spraw przeciwko Polsce, które dotyczą  naruszenia chronionego  Europejską Konwencją Praw Człowieka prawa do niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego na mocy ustawy.

Sprawy cywilne lub karne z udziałem wnioskodawców – Polaków mieszkających w kraju i za granicą -  rozstrzygane były przez składy Sądu Najwyższego z udziałem neosędziów. Zdaniem skarżących naruszyło to ich prawo do rozpatrzenia sprawy przez „niezależny i bezstronny sąd ustanowiony ustawą” (artykułu 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka). 

Polski rząd bierze na siebie winę poprzedników i płaci odszkodowania

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Ostatnia sprawa Przyłębskiej. Będzie sądzić ws. wniosku prezydenta
Praca, Emerytury i renty
Coraz dłuższe L4, w tym z powodów psychicznych. Znamy najnowsze dane
Prawo na świecie
Jest wyrok sądu ws. Romana Polańskiego i brytyjskiej aktorki
Praca, Emerytury i renty
Trzy zmiany w harmonogramie wypłat 800 plus w grudniu. Nowe terminy
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
W sądzie i w urzędzie
Resort Bodnara ma pomysł na sądowe spory frankowiczów. Oto, co się zmieni
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką