Co zrobić, kiedy sędzia w wyroku pisze co innego, niż mówił

Ustne i pisemne uzasadnienia wyroku nie powinny się istotnie różnić, gdyż podważa to zaufania do sądów – zgodnie twierdzą praktycy.

Publikacja: 29.03.2023 03:06

Co zrobić, kiedy sędzia w wyroku pisze co innego, niż mówił

Foto: Adobe Stock

Nierzadko sędziowie inaczej uzasadniają wyrok ustnie, a inaczej potem na piśmie. Część z ostrożności odczytuje projekt uzasadniania, ale różnice bywają. Jakie mają znaczenie dla sprawy?

Dwa różne uzasadnienia

W jednej z ostatnio rozpatrywanych przez Sąd Najwyższy spraw skarżąca wskazała na rozbieżność między ustnym uzasadnieniem podanym tuż po ogłoszeniu wyroku niższej instancji a uzasadnieniem pisemnym. SN odpowiedział, że taka sytuacja nie oznacza, że orzeczenie to nie poddaje się kontroli (tutaj kasacyjnej). Sąd jest związany wydanym wyrokiem, a nie poglądem sędziego (obecnie najczęściej sąd składa się z jednego sędziego) wyrażonym w ustnych powodach rozstrzygnięcia. Wreszcie w tej sprawie motywy orzeczenia pozwalały zorientować się w przyczynach faktycznych i prawnych leżących u podstaw zaskarżonego orzeczenia.

Bywa jednak, że przynajmniej jedna ze stron procesu widzi różnice w uzasadnieniach, dopatrując się zmiany stanowiska sądu już po ogłoszeniu orzeczenia i ten fakt prezentuje w apelacji czy skardze kasacyjnej.

Czytaj więcej

Kto uzasadni cudze orzeczenie - na to pytanie odpowie Sąd Najwyższy

Adwokaci nie odpuszczają

– Wady uzasadnienia, które mogą doprowadzić do uchylenia wyroku, są wtedy, kiedy wyrok nie poddaje się kontroli instancyjnej, tzn. nie sposób wyczytać z uzasadnienia przyczyn, które legły u podstaw rozstrzygnięcia. Przypadki te dotyczyć mogą jedynie uzasadnienia pisemnego, którego sporządzenia wymaga k.p.c. i które ocenia sąd odwoławczy. Takiej kontroli nie podlegają ustne motywy rozstrzygnięcia. Choć w orzecznictwie wskazuje się, że zasadnicze powody pisemnego uzasadnienia nie powinny odbiegać od ustnego – mówi Przemysław Wierzbicki, adwokat.

Podobnie ocenia ten problem dr Artur Rycak. – Co do zasady „zasadnicze powody rozstrzygnięcia” podane ustnie po ogłoszeniu wyroku powinny być zbieżne z treścią pisemnego uzasadnienia, ale nie mają one waloru pisemnego uzasadnienia, i jeżeli różnią się od tego, co sąd napisał, to nie mogą być podstawą zaskarżenia. Gdyby doszło do całkowitej rozbieżności między sentencją wyroku a pisemnym uzasadnieniem, to owszem, mogłoby dojść do uchylenia wyroku – zaznacza adwokat.

Adwokat Roman Nowosielski jest mniej wyrozumiały.

– Nie ma przepisu, który by mówił, że pisemne uzasadnienie jest ważniejsze od ustnego, tym bardziej że np. w postępowaniu karnym w pewnych wypadkach nie ma pisemnego. Jeżeli między uzasadnieniami jest sprzeczność (nie tylko naturalna różnica sformułowań czy szersze ujęcie problemów na piśmie), to trzeba uchylić takie orzeczenie – podkreśla mec. Nowosielski.

– Strony i ich prawnicy nierzadko wskazują na różnice między uzasadnieniami, co w dobie łatwego nagrywania łatwo wykazać, więc nie może dziwić, że zainteresowana strona używa tego argumentu. Choćby po to, by wyższa instancja dokładniej zbadała skarżony wyrok i jego uzasadnienie. Ustnego uzasadnienia nie można więc lekceważyć także dlatego, że w tej formie sędzia tłumaczy stronie, często z prawem nieobeznanej, rozstrzygnięcie. I buduje zaufanie do sądu i prawa – dodaje mec. Nowosielski.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Jerzy Naumann, adwokat

Każde orzeczenie sądu musi spełniać trzy warunki: odpowiadać literze prawa, wymierzać sprawiedliwość oraz być zrozumiałe, czyli – właściwie uzasadnione. Jest też warunek czwarty, być może najważniejszy – wyrok musi wzmacniać zaufanie obywatela do sądownictwa. Jeżeli uzasadnienie decyzji podane przez sędziego na sali (ustnie) całkowicie różni się od uzasadnienia pisemnego, pojawia się poważny problem. Sędziowie patrzą na przepisy; obywatel szuka ich zrozumienia. Diametralna rozbieżność uzasadnienia orzeczenia ustnego z pisemnym powinna skutkować jego uchyleniem. Jest to konieczne do spełnienia czwartej przesłanki: bo obywatel chce ufać sądownictwu i ma prawo do tego zaufania.

Nierzadko sędziowie inaczej uzasadniają wyrok ustnie, a inaczej potem na piśmie. Część z ostrożności odczytuje projekt uzasadniania, ale różnice bywają. Jakie mają znaczenie dla sprawy?

Dwa różne uzasadnienia

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe