Nieuczciwym praktykom dłużników można przeciwdziałać

Z pomocą przychodzą mu przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] dotyczące skargi pauliańskiej. Jej celem jest ochrona wierzycieli przed skutkami działań dłużnika, które zmierzają do uniemożliwienia zaspokojenia roszczeń. [b]Pokrzywdzony wierzyciel może – w drodze powództwa – żądać uznania czynności prawnej dokonanej przez dłużnika za bezskuteczną w stosunku do niego.[/b]

Trzeba jednak pamiętać, że przesłanką umożliwiającą skorzystanie ze skargi pauliańskiej jest świadomość dłużnika, że działa z pokrzywdzeniem prowadzącego działalność gospodarczą przedsiębiorcy.

[srodtytul]Trzeba iść do sądu[/srodtytul]

Aby skorzystać z dobrodziejstw, jakie daje skarga pauliańska, konieczne jest odwiedzenie sądu. Wszystko załatwimy w drodze procesu. Powództwo kierujemy nie przeciwko naszemu dłużnikowi, ale przeciwko osobie trzeciej, która wskutek czynności prawnej dłużnika nabyła prawo lub zwolniona została z obowiązku.

Pamiętajmy, że [b]uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie pięciu lat od daty tej czynności.[/b] Nie ma przy tym znaczenia, kiedy dowiedzieliśmy się o czynności czy też o jej krzywdzącym charakterze. Termin pięcioletni liczony jest od dnia dokonania czynności (a więc od dnia, w którym dana czynność doszła do skutku).

Ważne jest też to, że egzekucja prowadzona przez przedsiębiorcę będzie ograniczona tylko do tych przedmiotów, które wyszły z majątku dłużnika lub do niego nie weszły. Przedsiębiorca nie będzie więc mógł dochodzić należności z całego majątku osoby trzeciej.

[srodtytul]Czynność z pokrzywdzeniem [/srodtytul]

Przepisy mówią, że czynnością prawną dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli jest czynność, wskutek której dłużnik stał się niewypłacalny albo też stał się niewypłacalny w stopniu większym, niż był przed dokonaniem tej czynności. Widać zatem, że bezskuteczne mogą być tylko czynności prawne. Będą to czynności dokonane zarówno w sposób wyraźny, jak też dorozumiany, tak odpłatne, jak i nieodpłatne.

Za bezskuteczne może być uznane również zaniechanie dokonania czynności prawnej powodującej zwiększenie majątku lub zapobiegającej jego zmniejszeniu, jeżeli zaniechanie było wyrazem woli dłużnika, który uświadamiał sobie skutek zaniechania, np. wiedząc, że istnieją podstawy do wystąpienia z roszczeniem, nie dokonuje tego i w konsekwencji nie uzyskuje należnego mu świadczenia. Podstawową rolę odgrywać będą jednak umowy.

[b]Czynność zostanie uznana za bezskuteczną, gdy pojawi się pokrzywdzenie wierzycieli, niewypłacalność dłużnika, świadomość dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli oraz wiedza osoby trzeciej o świadomym pokrzywdzeniu wierzycieli przez dłużnika.[/b]

Jeżeli wskutek dokonania czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli dłużnik stał się niewypłacalny albo dokonanie czynności pogłębiło stan niewypłacalności, możemy jako wierzyciel żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do nas. Czynność prawna dłużnika może być zatem skutecznie zaskarżona, tylko gdy została dokonana z pokrzywdzeniem nas jako wierzycieli.

[srodtytul]Same twierdzenia to za mało[/srodtytul]

Domagając się uznania czynności dłużnika za bezskuteczną, musimy udowodnić, że nasza wierzytelność nie została zaspokojona oraz że czynność, którą zaskarżyliśmy, była przyczyną lub jedną z przyczyn niewypłacalności albo pogłębienia się stanu niewypłacalności.

Nie jest wystarczające dla udowodnienia, że czynność została dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, gdy dokonanie przez dłużnika czynności spowodowało zmniejszenie jego majątku.

[srodtytul]Czasem jest trochę prościej[/srodtytul]

Aby skorzystać ze skargi pauliańskiej, trzeba wykazać, że osoba trzecia wiedziała o celu, w jakim dłużnik dokonał czynności prawnej, bądź przy zachowaniu należytej staranności mogła się o tym dowiedzieć. W praktyce może to stanowić spory problem. Dlatego ustawodawca wprowadził kilka ułatwień.

Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Przepisy nie określiły katalogu osób bliskich.

Stwierdzenie, czy osoba trzecia jest osobą bliską, następuje zawsze w odniesieniu do konkretnej sytuacji. Z tego względu [b]osobą bliską może być nie tylko członek rodziny dłużnika, ale i przyjaciel, zaufany pracownik, podwładny.[/b] Domniemanie, że osoba trzecia wiedziała, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, zachodzi też, gdy osobą, która otrzymała korzyść od dłużnika, jest przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych.

Jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

[ramka][b]Jakie warunki trzeba spełnić[/b]

[b]Aby można było skorzystać ze skargi pauliańskiej, trzeba spełnić pewne warunki. Konieczne są:[/b]

- dokonanie przez dłużnika ważnej czynności prawnej,

- pokrzywdzenie wierzyciela,

- uzyskanie korzyści majątkowej przez osobę trzecią,

- świadomość dłużnika pokrzywdzenia wierzyciela,

- świadomość osoby trzeciej o pokrzywdzeniu wierzyciela przez dłużnika lub możliwość powzięcia takiej informacji przy zachowaniu należytej staranności,

- żądanie wierzyciela uznania danej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego.[/ramka]

[ramka][b]Kiedy mamy do czynienia z niewypłacalnością[/b]

[b] Poprzez niewypłacalność rozumie się istniejący w chwili orzekania o uznaniu czynności za bezskuteczną brak możliwości wywiązania się dłużnika ze swoich zobowiązań finansowych.[/b]

Oznacza ona taki stan majątku wykazany wszelkimi dopuszczalnymi środkami dowodowymi, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej od dłużnika. Niewypłacalność w chwili orzekania musi być rzeczywista, a nie tylko możliwa.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga[/b]

Skarga pauliańska wpływa na czynności prawne dłużnika, czyniąc je bezskutecznymi względem wierzycieli, co w konsekwencji przyznaje im możliwość swobodnej egzekucji. Ma zastosowanie również wtedy, gdy dłużnik poprzez swoje zaniechanie powoduje, że jego majątek nie zwiększa się bądź też ulega zmniejszeniu.[/ramka]