Usuwanie drzew lub krzewów z terenów w pobliżu lotnisk

Usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości lub jej części może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego na wniosek posiadacza nieruchomości – za zgodą właściciela tej nieruchomości; a także za zgodą właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego (tj. urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych) – jeżeli drzewo lub krzew zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń – art. 83 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody (u.o.o.p). Art. 83f ust. 1 tej ustawy przewiduje jednocześnie szereg wyjątków od obowiązku uzyskania zezwolenia. Jeden z nich dotyczy drzew lub krzewów stanowiących przeszkody lotnicze, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu (art. 83f ust. 1 pkt 9 u.o.o.p.). W takim przypadku art. 83 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody nie ma zastosowania i należy sięgnąć do innej regulacji.

Czytaj także:

Sąd: za mieszkanie blisko lotniska należy się odszkodowanie

Przeszkody lotnicze

Zgodnie z ustawą z 3 lipca 2002 roku – Prawo lotnicze (dalej Prawo lotnicze lub ustawa) przeszkodami lotniczymi są obiekty sztuczne lub naturalne, spełniające określone warunki co do wysokości lub położenia. Zaliczają się do nich:

- obiekty wyższe niż wysokości określone przez wyznaczone powierzchnie ograniczające przeszkody (wynikające z przepisów wykonawczych),

- obiekty o wysokości od 100 m powyżej poziomu otaczającego terenu lub wody zlokalizowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz na obszarze wyłącznej strefy ekonomicznej Rzeczypospolitej Polskiej, oraz

- obiekty występujące w pasie drogi startowej bez względu na ich wysokość (art. 871 ust. 1 pkt 1–3 Prawa lotniczego).

Przeszkodę lotniczą mogą także stanowić inne obiekty, niespełniające wymienionych w ustawie warunków co do wysokości i położenia, jeżeli zostaną uznane za przeszkodę lotniczą ze względu na potencjalne zagrożenie dla ruchu statków powietrznych, decyzją prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, ministra obrony narodowej albo ministra właściwego o spraw wewnętrznych (art. 871 ust. 1 pkt 4 Prawa lotniczego).

Postępowanie w tej sprawie może być wszczęte z urzędu albo na wniosek zarządzającego lotniskiem albo jednostki organizacyjnej zarządzającej lotniskiem wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk wojskowych albo wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk lotnictwa służb porządku publicznego lub instytucji zapewniającej służby ruchu lotniczego. Decyzja w sprawie uznania za przeszkodę lotniczą jest natychmiast wykonalna (art. 871 ust. 2 Prawa lotniczego). Przeszkody lotnicze są ewidencjonowane przez prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, ministra obrony narodowej oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych (art. 871 ust. 3 ustawy), co do zasady podlegają one także obowiązkowi ich odpowiedniego oznakowania.

Z wnioskiem do starosty

Zarządzający lotniskiem, który z mocy ustawy jest odpowiedzialny za bezpieczne użytkowanie lotniska, w ramach wykonywania obowiązków z tym związanych wnioskuje o wydanie decyzji w sprawie usunięcia drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą. Wniosek składany jest do starosty właściwego dla nieruchomości, na której przeszkoda lotnicza się znajduje (art. 82 ust. 1 pkt 7 Prawa lotniczego).

Oprócz zarządzającego lotniskiem do złożenia takiego wniosku uprawnione są również: jednostka organizacyjna zarządzająca lotniskiem wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk wojskowych albo wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk lotnictwa służb porządku publicznego (w odniesieniu do wskazanych lotnisk), a także wymienione w ustawie podmioty zakładające lotnisko, i Polska Agencja Żeglugi Powietrznej (art. 82 ust. ust. 1a i ust. 2 Prawa lotniczego).

Do wniosku załącza się dokumentację geodezyjną określającą wysokość nad poziomem morza i współrzędne drzewa lub krzewu, które ma zostać usunięte, oraz mapę poglądową obejmującą obszar objęty wnioskiem, wypisy i wyrysy z operatu ewidencji gruntów i budynków lub odpisy z księgi wieczystej dla nieruchomości, na której znajduje się drzewo lub krzew objęte wnioskiem oraz dowody potwierdzające, że drzewo lub krzew objęte wnioskiem stanowi przeszkodę lotniczą.

Kto poniesie koszty

Prawo lotnicze stanowi, że obiekty naturalne i sztuczne, położone w granicach powierzchni ograniczających przeszkody, poza ściśle określonymi wyjątkami nie mogą być wyższe niż wysokości określone przez te powierzchnie, wyznaczone zgodnie z odpowiednimi przepisami wykonawczymi do ustawy (art. 87 ust. 1 ustawy). A na terenie znajdującym się w granicach powierzchni ograniczających przeszkody zabrania się sadzenia, uprawy lub dopuszczania do wzrost drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą, podobnie jak drzewa lub krzewu zasłaniającego świetle systemy podejścia (art. 874 ust. 1 ustawy).

Obowiązek i koszt usunięcia takiego drzewa lub krzewu, albo ich odpowiedniego przycięcia, obciąża właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego albo osobę, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości – w zależności od tego, kto faktycznie włada nieruchomością na której znajduje się przeszkoda (art. 874 ust. 2 pkt 1 Prawa lotniczego). Jeżeli brak jest takiej osoby, albo gdy jej miejsce pobytu nie jest znane i nie da się go ustalić w oparciu o dane z katastru nieruchomości – obowiązek i koszt usunięcia/przycięcia drzewa lub krzewu obciąża zarządzającego lotniskiem albo jednostkę organizacyjną zarządzającą lotniskiem wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk wojskowych albo wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk lotnictwa służb porządku publicznego, w którego granicach powierzchni ograniczających przeszkody znajduje się przeszkoda, albo też wskazany w ustawie podmiot zakładający lotnisko albo Polską Agencję Żeglugi Powietrznej (art. 874 ust. 2 pkt 2 Prawa lotniczego).

W przypadku, o którym mowa w art. 874 ust. 2 pkt 1 ustawy, gdy nieruchomość jest w zarządzie Lasów Państwowych, wówczas to Lasy Państwowe mają obowiązek nieodpłatnego usunięcia i uprzątnięcia drzewa lub krzewu w terminie, który ustalany jest na podstawie odrębnego porozumienia albo umowy z zarządzającym lotniskiem użytku publicznego, albo wymienionym w ustawie podmiotem zakładającym lotnisko albo Polską Agencją Żeglugi Powietrznej (art. 874 ust. 3 Prawa lotniczego nie dotyczy lotnictwa państwowego), przy czym jeżeli drzewo/krzew jest w wieku do 20 lat, koszty usunięcia i uprzątnięcia ponosi zarządzający lotniskiem użytku publicznego, albo wskazany wyżej podmiot zakładający lotnisko lub Polska Agencja Żeglugi Powietrznej.

Decyzję zezwalającą na usunięcie albo odpowiednie przycięcie drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą znajdującego się na terenie w granicach powierzchni ograniczających przeszkody wydaje starosta właściwy dla nieruchomości, na której znajduje się drzewo lub krzew. Jeżeli z wnioskiem nie wystąpi właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty albo osoba, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości, decyzja wydawana jest na wniosek zarządzającego lotniskiem (względnie jednostki organizacyjnej zarządzającej lotniskiem wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk wojskowych albo wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk lotnictwa służb porządku publicznego), wskazanego w ustawie podmiotu zakładającego lotnisko, albo Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. Obowiązek i koszt usunięcia drzewa lub krzewu obciąża jednak nadal właściciela nieruchomości, użytkownika wieczystego albo osobę, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości (w zależności od tego, kto faktycznie włada nieruchomością) – chyba, że brak jest wyżej wymienionych osób lub gdy miejsce ich pobytu nie jest znane i nie da się go ustalić na podstawie katastru nieruchomości. W takim wypadku obowiązek i koszt usunięcia drzewa lub krzewu obciąża wnioskującego o wydanie decyzji (art. 874 ust. 5 Prawa lotniczego).

Wypłata odszkodowania

Usunięcie lub odpowiednie przycięcie drzewa lub krzewu, które stały się przeszkodą lotniczą w wyniku budowy, rozbudowy lub zmiany cech lotniska również wymaga uprzedniego uzyskania decyzji starosty właściwego dla nieruchomości, na której znajduje się przeszkoda. Jednak, usunięcie lub odpowiednie przycięcie dokonywane jest wówczas na własny koszt odpowiednio zakładającego lotnisko (budowa lotniska), zarządzającego lotniskiem (albo jednostki organizacyjnej zarządzającej lotniskiem wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk wojskowych albo wpisanym wyłącznie do rejestru lotnisk i lądowisk lotnictwa służb porządku publicznego; przy rozbudowie lub zmianie cech lotniska). Decyzja starosty jest wykonalna nie wcześniej niż w dniu w którym można przystąpić do użytkowania obiektu lotniskowego zgodnie z przepisami Prawa budowlanego (art. 875 ust. 1 Prawa lotniczego).

Właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu albo osobie, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości – w zależności od tego, kto faktycznie włada nieruchomością (a w przypadku ich braku posiadaczowi nieruchomości) – przysługuje wówczas odszkodowanie. Ustala się je w drodze umowy pomiędzy stronami, a w przypadku jej braku ustala je starosta właściwy ze względu na miejsce, w którym znajdowało się drzewo lub krzew, na zasadach określonych przy wywłaszczaniu nieruchomości w ustawie o gospodarce nieruchomościami (art. 875 ust. 3 i 4 Prawa lotniczego).

Przedstawione zasady dotyczące usuwania drzew lub krzewów stanowiących przeszkody lotnicze, zawarte w Prawie lotniczym, obowiązują od dnia 1 kwietnia 2019 roku, kiedy weszła w życie ustawa z 14 grudnia 2018 r. zmianie ustawy – Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2019 r., poz. 235). Warto podkreślić, że jest to regulacja szczególna, której celem nadrzędnym jest przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa eksploatacji lotnisk i bezpieczeństwa ruchu lotniczego w ogóle.

Anna Jargut - radca prawny Kancelaria Kochański i Partnerzy

podstawa prawna: ustawa z 3 lipca 2002 roku – Prawo lotnicze (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1183 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1614 ze zm.)