Co nowy rząd powinien zmienić w administracji skarbowej

Nowy rząd powinien uczynić aparat skarbowy bardziej profesjonalnym i mniej inwazyjnym.

Aktualizacja: 09.11.2023 06:13 Publikacja: 09.11.2023 03:00

Co nowy rząd powinien zmienić w administracji skarbowej

Foto: PAP/DAREK DELMANOWICZ

Skąd znaleźć środki na spełnienie obietnic wyborczych, takich jak podwyżki płac dla nauczycieli? To zadanie dla Krajowej Administracji Skarbowej. Można usprawnić działanie liczącego ok. 60 tys. urzędników aparatu skarbowego – twierdzą eksperci reprezentujący podatników, jak też sami skarbowcy.

Kwestia Ładu

Daleko posunięty przegląd kadr postuluje prof. Adam Mariański, doradca podatkowy.

– Nie mogą dalej pełnić swych funkcji osoby, które aktywnie wspierały wdrażanie tzw. Polskiego Ładu, ani te, które stoją za instrumentalnym wszczynaniem postępowań karnych skarbowych wobec podatników – domaga się Mariański. Dodaje, że wobec takich urzędników należy wyciągnąć konsekwencje dyscyplinarne i karne. Ściganiem osób nadużywających prawa przeciw podatnikom powinna się zająć nowa instytucja. – Należy powołać rzecznika dyscyplinarnego służby skarbowej poza jej strukturami, podległego bezpośrednio premierowi – sugeruje Adam Mariański.

Nieco inne podejście prezentuje Michał Roszkowski, radca prawny i partner w kancelarii Accreo.

– Trudno będzie udowodnić naruszenie prawa urzędnikom, którzy najczęściej wykonywali polecenia z góry, zwłaszcza że ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych jest de facto martwa – zauważa ekspert. Proponuje zamiast tego szczegółowy audyt takich przypadków. – Instrumentalne wszczynanie postępowań, obliczone na wyciągnięcie dodatkowych pieniędzy od podatników, nader często okazuje się nieskuteczne, więc jest błędem. Dlatego, podobnie jak błędy lekarskie, należy je zebrać i przeanalizować, by ani podatnicy, ani KAS na tym nie cierpieli – twierdzi Roszkowski. Jego zdaniem przy niedostatku fachowych kadr pochopne zwolnienia nie byłyby właściwe.

O tym, że w KAS jest zbyt mało doświadczonych fachowców, wiedzą sami skarbowcy. Zresztą reprezentujące ich związki zawodowe od dawna walczą o poprawę polityki kadrowej i płacowej, by powstrzymać odpływ dobrze wykwalifikowanych urzędników np. do doradztwa podatkowego.

Jak zauważa Agata Jagodzińska, szefowa Związkowej Alternatywy w KAS, zapewnienie wysokich kwalifikacji jest niezbędne w realiach coraz bardziej złożonego prawa podatkowego i rozwijającego się otoczenia gospodarczego.

– Tymczasem w ostatnich latach odstąpiono nawet od wymogu posiadania wyższego wykształcenia. Do tego na stanowiska kierownicze dostało się wiele osób bez należytego przygotowania zawodowego, często z doświadczeniami w zupełnie innych dziedzinach, np. w bankowości, które nie zawsze w pełni można zastosować w administracji.

O obsadzie kierowniczych stanowisk powinny decydować konkursy sprawdzające wiedzę i doświadczenie kandydatów – postuluje. Jej zdaniem także dzisiejszy system szkoleń kadry się nie sprawdza. Zbyt często są w formule online, nie dają szkolonym urzędnikom możliwości dyskusji. Takich wymogów fachowości nie da się spełnić bez poprawy finansowania KAS. – Należy wprowadzić coroczną waloryzację płac, zależną od aktualnej pensji minimalnej – postuluje Jagodzińska.

Inną postulowaną z różnych stron zmianą, de facto już od kilku lat wdrażaną, jest ewolucja systemu kontroli. Wciąż są naloty na firmy podejrzewane o oszustwa, ale też coraz częściej, zamiast wysyłania kontrolerów do siedziby podatnika, są stosowane tzw. czynności sprawdzające. Fiskus analizuje wtedy dane dostarczone w elektronicznych deklaracjach.

MF podaje, że w latach 2017–2021 kwota ustalonych tą drogą nieprawidłowości podatkowych wzrosła sześciokrotnie – z 1,1 do 6,7 mld zł.

Kontrole po nowemu

Wiosną rząd PiS przymierzał się nawet do zapisania nowego systemu kontroli w ordynacji podatkowej, ale ostatecznie z pomysłu się wycofał. Jak wskazuje Michał Roszkowski, mniejsza „inwazyjność” fiskusa jest pożądana, ale gdyby nowa ekipa chciała wrócić do tego pomysłu, powinna zagwarantować w przepisach czynny udział podatnika w takich kontrolach.

– Dziś do protokołu z klasycznej kontroli podatnik może złożyć zastrzeżenia i przedstawiać swoje racje, a przy czynnościach sprawdzających takich gwarancji nie ma – zauważa ekspert.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Izabela Leszczyna, posłanka Platformy Obywatelskiej, była wiceminister finansów

Jednym z istotnych założeń nowego kształtu administracji podatkowej powinno być oddzielenie funkcji kontrolno-represyjnej od zadań związanych z obsługą podatnika i ułatwianie mu dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych. Jest to niezbędne dla faktycznej równowagi interesu państwa i ochrony interesu prywatnego podatnika i przedsiębiorcy. Rolą administracji podatkowej powinno być wyłącznie zapewnienie warunków, stworzenie narzędzi i wspomaganie podatnika w wypełnianiu obowiązków podatkowych. Z drugiej strony musi działać skuteczny system przeciwdziałania i wykrywania przestępczości finansowej, w tym podatkowej. Dla przestępców wyłudzających podatki (np. zwroty VAT) czy oszukujących budżet państwa docelowo zostanie wprowadzona instytucja ochrony interesów majątkowych państwa, przy pomocy której wyspecjalizowana służba będzie zwalczać przestępców podatkowych.

Skąd znaleźć środki na spełnienie obietnic wyborczych, takich jak podwyżki płac dla nauczycieli? To zadanie dla Krajowej Administracji Skarbowej. Można usprawnić działanie liczącego ok. 60 tys. urzędników aparatu skarbowego – twierdzą eksperci reprezentujący podatników, jak też sami skarbowcy.

Kwestia Ładu

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP