Urzędnicy: czy studia doktoranckie zaliczyć do stażu pracy czy nie zaliczać?

Od 1 października 2018 roku służby kadrowe wielu urzędów (ale nie tylko) mogą mieć kłopoty przy ustaleniu stażu pracy osób, które niedawno ukończyły studia doktoranckie. Chodzi o staż, od którego zależy nabycie prawa np. do dodatku stażowego czy nagrody jubileuszowej.

Dodatek uzależniony od stażu

Dodatek stażowy oraz nagroda jubileuszowa należą do uprawnień, do których prawo a także wysokość uzależnione są od stażu pracy osoby zatrudnionej. Dotyczy to też członków korpusu służby cywilnej. Zgodnie z art. 90 ustawy pragmatycznej tej służby członkowi korpusu służby cywilnej przysługuje dodatek za wieloletnią pracę w służbie cywilnej w wysokości wynoszącej po pięciu latach pracy 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Podobnie od stażu pracy uzależniona jest wypłata nagrody jubileuszowej. Pierwsza wypłacana w wysokości 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego przysługuje po 20 latach pracy, a prawo do następnych członek korpusu służby cywilnej nabywa, co do zasady, z upływem kolejnych 5 lat. Tak wynika z  art. 91 ust.1 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc) patrz ramka.

Czytaj też:

Służba cywilna: jak wyliczyć dodatek za wysługę lat i nagrodę jubileuszową

W przypadku tych świadczeń kluczowe znaczenia ma więc posiadamy przez członka korpusu służby cywilnej staż pracy. Zarówno na potrzeby dodatku stażowego jak i nagrody jubileuszowej ustala się go tak samo. Podstawową zasadą jest, że do okresów pracy uprawniających czy to do dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej czy do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 90 ust. 2 usc i art. 91 ust. 2 usc).

Stara ustawa już nie obowiązuje...

Takim odrębnym przepisem był do końca września 2018 r. art. 198 ust. 3 nieobowiązującej już dziś (z małymi wyjątkami) ustawy z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, regulujący zaliczanie do okresu zatrudnienia okresu studiów doktoranckich. Zgodnie z tym przepisem doktorantowi, po uzyskaniu stopnia doktora, okres odbywania studiów doktoranckich, nie dłuższy niż cztery lata, był zaliczany się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Warunkiem tego zaliczenia było, zatem nie tylko odbycie (ukończenie) studiów doktoranckich, ale też uzyskanie stopnia doktora.

... a nowe regulacje jeszcze nie

Problem w tym, że od 1 października bieżącego roku ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym zastąpiła ustawa z 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (DzU z 2018 r. poz. 1668). Zgodnie z jej art. 208 ust. 2 – doktorantowi, który uzyskał stopień doktora w wyniku ukończenia szkoły doktorskiej, okres kształcenia w tej szkole, nie dłuższy niż 4 lata, zalicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Jednak – po pierwsze cytowana regulacja dotyczy tylko osób, które ukończyły szkołę doktorską (a nie studia doktoranckie), a po drugie – zgodnie z art. 1 ustawy z 3 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (DzU z 2018 r. poz. 1669; dalej przepisy wprowadzające), przepis ten wchodzi w życie dopiero 1 października 2019 r.

Luka prawna

Co ciekawe, przepisy wprowadzające uchylając (z małymi wyjątkami) przepisy ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym przewidują kontynuację studiów doktoranckich rozpoczętych przed rokiem akademickim 2019/2020. I przedłużają obowiązywanie niektórych „starych" przepisów dotyczących takich studiów. Jednak, co należy podkreślić pomijają milczeniem kwestie zaliczania ich do stażu pracy. Odnosi się to zarówno do studiów już ukończonych jak i tych będących jeszcze w trakcie. Należy, zatem uznać, że w tym zakresie istnieje niewątpliwie luka prawna.

W związku z tym służby kadrowe mogą mieć teraz zasadne wątpliwości czy okres zakończonych studiów doktoranckich podlega obecnie wliczeniu do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo i wysokość niektórych świadczeń pracowniczych czy też nie? I co z zaliczonymi już wcześniej takimi okresami?

Ważna intencja

Analiza nowej ustawy w części dotyczącej zaliczania okresów kształcenia w szkole doktorskiej do stażu pracy, od którego zależą rożnego rodzaju uprawnienia pracownicze wskazuje, że intencją ustawodawcy nie było pozbawienie możliwości zaliczania tych okresów do stażu pracy a raczej kontynuacja dotychczasowych zasad. Tym bardziej, iż stare i nowe przepisy dotyczące tej materii są do siebie bardzo podobne >patrz tabela. Nie będzie, zatem nadużyciem przyjęcie, że sygnalizowany brak określonych rozwiązań w tym zakresie jest zwykłym przeoczeniem ustawodawcy a nie jego celowym działaniem.

Trzeba podjąć decyzję

Nie zmienia to faktu, że przy literalnym odczytywaniu obowiązujących przepisów brakuje wyraźnej podstawy prawnej, aby zakończone niedawno okresy studiów doktoranckich uwzględniać w stażu pracowniczym. Co więcej, brakuje też przepisów pozwalających przyjąć, że wcześniej zaliczone okresy takich studiów powinny być dalej uwzględniane w stażu pracy. Wyjątek stanowi tu staż do nagrody jubileuszowej. Zgodnie z art. 261 ustawy przepisy wprowadzające okresy, które przed dniem wejścia w życie ustawy, Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce zaliczono pracownikowi, jako uprawniające do nagrody jubileuszowej, podlegają zaliczeniu na dotychczasowych zasadach przy ustalaniu prawa do kolejnych nagród. O innych uprawnieniach zależnych od stażu pracy np. dodatku stażowym ustawa przepisy wprowadzające milczy.

Albo literalnie, albo zgodnie z intencją

Należałoby zatem postulować do ustawodawcy, aby powstałą lukę prawną jak najszybciej usunął. Do tego czasu służby kadrowe, do których obowiązku należy ustalanie pracowniczego stażu pracy mają dwa wyjścia. Albo przy literalnym odczytaniu przepisów, uznać, że nie ma podstawy prawnej do zaliczenia studiów doktoranckich do stażu pracy. Albo mając na uwadze, że okres nauki w szkole doktorskiej będzie zaliczany do stażu, przyjąć zgodnie z domniemaną intencją ustawodawcy, że okres studiów doktoranckich tak jak okres kształcenia w szkole doktorskiej podlega uwzględnieniu w stażu pracy. Trudno, bowiem przypuszczać, że zamiarem ustawodawcy było nierówne traktowanie okresów poprzedzających uzyskanie doktoratu.

Co mówią przepisy

Art. 91 ustawy o służbie cywilnej

1. Za wieloletnią pracę członek korpusu służby cywilnej otrzymuje nagrodę jubileuszową w wysokości:

1) po 20 latach pracy – 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego;

2) po 25 latach pracy – 100 proc. wynagrodzenia miesięcznego;

3) po 30 latach pracy – 150 proc. wynagrodzenia miesięcznego;

4) po 35 latach pracy – 200 proc. wynagrodzenia miesięcznego;

5) po 40 latach pracy – 300 proc. wynagrodzenia miesięcznego;

6) po 45 latach pracy – 400 proc. wynagrodzenia miesięcznego.

podstawa prawna: Art.90, art. 91 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1559)

Czy staż pracy może zostać zmniejszony?

- Pracownik po dłuższej przerwie, w której prowadził działalność gospodarczą został zatrudniony w służbie cywilnej. Przed prowadzeniem firmy był zatrudniony w urzędzie na podstawie ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Wówczas miał prawo do maksymalnego 20 proc. dodatku stażowego. Teraz okazało się, że jego staż się zmniejszył i dodatek przysługuje mu tylko w wymiarze 18 proc. Czy to możliwe?

Tak.

Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej wlicza się, nie tylko wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia, ale także inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Pracodawca w służbie cywilnej musi, zatem uwzględnić w takim stażu wszystkie zakończone okresy zatrudnienia bez względu na rodzaj firmy, w której praca była świadczona, rozmiar etatu (cały czy ułamek) oraz podstawę nawiązania stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, wybór, mianowanie czy spółdzielcza umowa o pracę).

W przypadku zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę bez znaczenia jest także jej rodzaj (na czas określony, nieokreślony, na zastępstwo czy okres próbny). A także inne okresy zaliczalne wynikające z przepisów odrębnych. Są to m.in. okres służby wojskowej, służby w Policji i innych formacjach mundurowych, okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych czy też urlopu wychowawczego. Wyłączone z niego są natomiast okresy zatrudnienia w partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (DzU z 2007 r. Nr 63, poz. 425, ze zm.). To wyłączenie obowiązuje jednak tylko w służbie cywilnej. Jeśli więc na początku swojej kariery zawodowej pracownik był zatrudniony w partii komunistycznej (PPR i PZPR), albo w organach bezpieczeństwa i okresy te zostały uwzględnione w jego wcześniejszym stażu pracy po przejściu do służby cywilnej nastąpić musiała korekta jego wysługi lat i stąd zapewne ta różnica.

Dodatkowo, warto podkreślić, iż stażu uwzględnianego przy ustalaniu uprawnień pracowniczych nie zwiększa okres prowadzenia działalności gospodarczej Z przepisów wynika wprost, że poza okresami zatrudnienia (co należy rozumieć, jako okres pozostawania w stosunku pracy) do stażu wlicza się inne okresy tzw. zaliczalne, jeśli wynika to z odrębnych przepisów. A żadnych regulacji prawnych zezwalających na wliczenie do stażu pracy okresu prowadzenia własnej firmy czy pracy kontraktach cywilnych nie ma.

podstawa prawna: Art. 90, art. 91 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej. (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1559)

Czy cały okres bezrobocia wlicza się do stażu pracy?

- Pracownik przed podjęciem pracy w urzędzie był przez dłuższy czas bezrobotnym. W okresie tym przez pół roku otrzymywał zasiłek dla bezrobotnych, korzystał też z różnego rodzaju aktywności, na które był kierowany przez starostę. Czy cały okres pozostawania bez pracy podlega uwzględnieniu w stażu, od którego zależy m.in. prawo do dodatku stażowego?

Nie.

Do okresów pracy uprawniających czy to do dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej czy do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Takim odrębnym przepisem jest art. 79 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, z którego wynika obowiązek wliczania okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych do okresów niezbędnych do nabycia prawa do m.in. dodatku stażowego. Na takich samych zasadach jak okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych wliczeniu do stażu pracy podlegają również okresy stypendium przyznanych na podstawie:

- art. 41 ust. 1 tej ustawy – chodzi tu o stypendium finansowane ze środków Funduszu Pracy przysługujące bezrobotnemu w okresie odbywania szkolenia, na które został skierowany przez starostę,

- art. 53 ust. 6 ustawy - chodzi tu o stypendium wypłacane przez starostę przysługujące bezrobotnemu w okresie odbywania stażu, na który został skierowany przez starostę

- art. 53g ust. 1ustawy - chodzi tu o stypendium wypłacane przez starostę przysługujące uczestnikowi przygotowania zawodowego dorosłych.

Okresów pobierania zasiłku dla bezrobotnych i wymienionych wyżej stypendiów nie wlicza się jednak do:

- okresów wymaganych do nabycia prawa oraz ustalania wysokości i okresu pobierania zasiłku;

- okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego;

- stażu pracy określonego w odrębnych przepisach, wymaganego do wykonywania niektórych zawodów.

Oznacza to, że do stażu pracy, od którego zależy uzyskanie prawa i wysokość dodatku stażowego nie wlicza się całego okresu bezrobocia a tylko niektóre jego okresy wymienione w art. 79 cytowanej ustawy.

podstawa prawna: Art. 79 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1265)