„Bałkańska dusza" w TVP Kultura

- Przygnębienie i autodestrukcja, nadzieja, szczęście, czułość, agresja, przemoc – uzupełnia Marina Abramović, artystka.

- Jest wybuchowa – ocenia Emir Kusturica, reżyser.

Z kolei Slavoj Żiżek pokazuje na mapie Bałkany objaśniając komplikacje wyznaczania ich granic, rozmaicie postrzegane przez różne narodowości. Uważa, że nie stanowią ani części Wschodu, ani Zachodu, nie są ani Europą, ani Azją, ale czymś pomiędzy. Stąd też bierze się ich energia i odmienność od innych regionów świata.

- W każdym domu pędzimy bimber – wyznaje z rozbrajającą szczerością Goran Bregović. - A skoro dzieje się tak od wielu stuleci – nic dziwnego, że mamy nierówno pod sufitem.

Ważniejsza jednak niż alkohol są muzyka i śpiew, które są tak naturalnymi i pierwszymi potrzebami dla mieszkańców Bałkanów - jak powietrze. - Z naukowego punktu widzenia muzyka to język, pierwszy język – przypomina Goran Bregovic. – U nas sama muzyka to za mało – musi być w niej szaleństwo. A najważniejsze są instrumenty dęte. Zaś akord nigdy nie jest doskonały, zawsze trochę fałszujemy.

- Wielu ludzi nie umie tańczyć do takiej muzyki, ale dla nas na Bałkanach to nie problem – potwierdzają zgodnie bohaterowie filmu.

Gdyby wysnuwać wnioski z tej części wypowiedzi bohaterów dokumentu, sądzić by można, że to grupa narodów pokojowo ze sobą współistniejących. Ale nic bardziej błędnego. Bałkany są tyglem, w którym nieustannie sią żarzy. Mieszanka kultur i religii nie zawsze jest tam dobrodziejstwem. Swoją historię opowiada m.in. mężczyzna, który studiował 10 lat, bo co zaczynał kolejny fakultet - wybuchała wojna. A edukację rozpoczął od aktorstwa, bo dzięki temu uniknął powołania do wojska...

Bałkany po turecką znaczą tyle co „miód i krew" i podobny tytuł - „Kraina miodu i krwi" miał nakręcony przez Angelinę Jolie film o tym regionie Europy.

- Pragnęliśmy wszystkich wysłuchać, wszystkim dać prawo do wygłoszenia swoich racji – dyplomatycznie opowiada Jolie.

Artyści proszeni o swoje refleksje na temat bałkańskiej duszy najczęściej przywołują jej silne związki z Erosem i Thanatosem.

Marina Abramović powiedziała, że była zaskoczona, kiedy młodzi twórcy z którymi rozmawiała po wojnie w swojej ojczyźnie, mówili, że to były ich najpiękniejsze chwile, bo wtedy żyli naprawdę.