Festiwal „Teatralny świat" w Brnie. Nasza Europa po przejściach

Takiej sztuki jak „Pięćdziesiątka” („Fifty”) Petra Zelenki z praskiego Dejvicke Divadlo niestety nie mamy w Polsce. Ciekawe społeczne diagnozy bywają dla szerokiej publiczności zagmatwane, a to, co komunikatywne – płaskie dla ambitniejszego widza.

Tymczasem komedia napisana i wyreżyserowana przez Zelenkę z Ivanem Trojanem, który grał m.in. w pamiętnych „Samotnych”, to teatralny kiler. Teoretycznie rzecz o kryzysie mężczyzny wieku średniego, w praktyce – o kondycji społeczeństwa ze środkowo-wschodniej Europy trzy dekady po przełomie, czyli w wieku, kiedy trzeba ostatecznie dojrzeć i trzeźwo spojrzeć na świat. Dostaliśmy niestabuizowany, czasami niepoprawny politycznie portret kobiet i mężczyzn kilku generacji i opcji społecznych, ukazanych w dialogach, których dynamika przypomina serie z karabinów maszynowych. Zawsze trafiają celu, co salwami śmiechu potwierdza publiczność.

Erotyczny trójkąt

Główny bohater David to kontynuacja postaci z filmowych „Opowieści o zwyczajnym szaleństwie”. Jest architektem, ale musiał się wyprowadzić z domu. Mieszka na łodzi. Życiową niestabilność eksponuje kołysząca się za oknem perspektywa Pragi. Wartki nurt życia ciągle Davida wciąga, ale to facet, który wciąż jest w stanie wdrapać się na pokład. W sumie luksusowy. Tytułowa pięćdziesiątka zaowocowała rozwodem, ale i ochotą na seksualny trójkąt – z dwoma dużo młodszymi, kobietami.

Czytaj więcej

Polityka

Iwan Wyrypajew: Zaaresztowano mnie za mówienie prawdy o rosyjskiej armii

Sąd Rejonowy w Moskwie zaocznie aresztował czołowego rosyjskiego dramatopisarza i reżysera Iwana...

Nawet jeśli przygnębia go sprawa rozwodowa i wizyta adwokatki żony z sądowymi papierami – prawniczka jest piękna i młoda. Nawiązuje się romans. Jeśli nawet nic z niego nie będzie, bo David nie jest zdecydowany na dziecko, los podsuwa mu inną młodą piękność – pół-Rosjankę z dzieckiem, które chce adoptować.

Niepoprawność komedii bierze się stąd, że w czasach feminizmu, gdy w teatrach mężczyźni ciągle muszą przyznawać się do winy, Zelenka bierze pod lupę także młodą lewicową aktywistkę z hasłami #MeToo na ustach, a przecież życiowo pragmatyczną. Pokazuje też farsę sądu nad przyjacielem Davida: uniwersyteckiego wykładowcę oskarżono o nieetyczne zachowanie wobec studentek, gdy wiadomo, że zawsze wolał starsze, za co był wyśmiewany. Teraz on się śmieje z wszystkich ostatni, korzysta z okazji i wchodzi w związek z byłą żoną Davida.

Kulisy polityki Zelenka pokazał przez pryzmat poprzedniej kampanii prezydenckiej, którą ku przerażeniu inteligentów wygrał populista Miloš Zeman. Jego elektorat reprezentuje przedsiębiorca, de facto mafijny. Ludowy konserwatysta. Ale od wódki woli wciągać koks.

Czytaj więcej

Teatr

„Empuzjon” Olgi Tokarczuk debiutuje na scenie

Światowa prapremiera pierwszej powieści napisanej przez Olgę Tokarczuk po zdobyciu Nobla odbędzie...

 Koszmar przeżywa młodszy przyjaciel Davida, rockowy perkusista wyrzucony z zespołu, który zaczął grać rap, a nawet nagrał utwór wyśmiewający dawnego kolegę. Ale i on ustabilizuje się z jedną z dziewczyn Dawida. W jego przypadku podtytuł komedii – „niezrealizowane trójkąty, anulowane grupy” – sygnalizuje, że niezależność bywa opłacana samotnością.

Twarz w kwiatach

Teatr Narodowy z Bratysławy pokazał „Gnój” Béla Pintera, jednego z najważniejszych postaci węgierskiego teatru, w reżyserii Jána Luterána. Pinter miesza ludowe motywy uwielbiane przez Węgrów, ale w stylu opery mydlanej, a magia folkloru podszyta satyrą społeczną wywołuje grozę. „Gnój” teoretycznie jest o Węgrzech Orbána, ale także w Bratysławie znowu może rządzić populistyczna prawica. Dlatego w sztuce wszystko toczy się gorzej, niż planują bohaterowie i przypuszczają widzowie. Małżonkowie pragną mieć dziecko, ale konsekwencją operacji żony jest utrata płodności. Para decyduje się na adopcję nastolatki.

Już pierwsze sceny pozwalają rozpoznać groteskowy styl pisarza, pokazujący, że marzenia realizują się w formie koszmaru i trzeba stawić czoła drwinom losu. Adoptowana dziewczyna twarz ukrywa za kwiatami, bo ma defekt zębów. Kiedy nowi rodzice to zaakceptują – żąda, by adoptowano ją z przyjaciółką. Gdy i na to para się zgodzi, dziewczyn nie toleruje wiejska społeczność: jedna okaże się Żydówką, a druga Cyganką.